Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος τα σημάδια μιας εξάρτησης. Κυρίως, επειδή η συνειδητοποίηση έρχεται, όταν αυτή καταστεί γεγονός τετελεσμένο. Αλλά η επίγνωση της κατάστασης και των συνεπειών της είναι η αφετηρία και η προυπόθεση για αλλαγή.

Η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη:

-Ο εγκέφαλος χρειάζεται ολοένα και μεγαλύτερη έκθεση στα ερεθίσματα, που την προκαλούν, για να αντλήσει ικανοποίηση, ενώ αποκτά ανοσία στις μικρές δόσεις τους

-Το εξαρτημένο πρόσωπο αρχίζει να περιστρέφει αντανακλαστικά τη ζωή του, να συντονίζει τις σκέψεις και να οργανώνει τη δράση του με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει διαρκώς πρόσβαση στην πηγή της ευχαρίστησης

-Το άγχος αυξάνεται και τα σημάδια της στέρησης γίνονται εντονότερα, όταν υπάρχουν εμπόδια στην επίτευξη του σκοπού.

-Ο εξαρτημένος μπορεί να υποβάλλει τον εαυτό του σε μεγάλες περιπέτειες, για να σιγουρευτεί ότι όλα θα κυλίσουν ομαλά.

-Παρατηρείται ποιοτική και ποσοτική έκπτωση στις διαπροσωπικές σχέσεις και στις κοινωνικές συνδιαλλαγές, ως απόρροια της αυξανόμενης ενασχόλησης με τα εξαρτησιογόνα ερεθίσματα

– Η ικανοποίηση της παρόρμησης δεν παίρνει αναβολή και προέχει όλων των υπολοίπων αναγκών

Το Facebook, δεν θα μπορούσε να διαφέρει.

Μάλιστα η ενασχόληση με αυτό δημιουργεί αυτό που ονομάστηκε παράλληλη ζωή, αλληλεπίδραση σε πολλά επίπεδα, σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο από αυτόν των sms παλιότερα.

Ο εγκέφαλος δεν ήταν προσαρμοσμένος για κάτι τέτοιο.

Μήπως έχετε συλλάβει τον εαυτό σας να αφήνει την εφαρμογή ενεργή στο παρασκήνιο του υπολογιστή ή αυτόματα να πατά τα πλήκτρα του έξυπνου κινητού, ώστε :

-Να ελέγχετε διαρκώς την κατάστασή σας στο Facebook, για να δείτε εάν υπάρχουν απαντήσεις στις αναρτήσεις σας, like στις φωτογραφίες, τα μηνύματα ή τις προσκλήσεις. Πολύ χειρότερα, να αγχώνεστε, όταν αυτά καθυστερούν.

-Να ανεβάζετε κάθε στιγμιότυπο της ζωής σας, ακόμα και το πιο αδιάφορο, περιμένοντας τις αντιδράσεις των γνωστών σας.

-Να σκέφτεστε πολύ τι θα γράψετε και τι αντίκτυπο θα έχει η δημοσίευσή σας

-Επηρεάζεστε από το περιεχόμενο των απαντήσεων, ακόμα κι αν προέρχονται από άτομα άγνωστα σε σας

-Συγκρίνετε τις φωτογραφίες σας με εκείνες των γνωστών σας και αλλάζει η διάθεσή σας ανάλογα με τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών σας.

-Παρουσιάζετε εξιδανικευμένες φωτογραφίες σας (photoshop), επιλέγετε να αναρτήσετε κάποιες από παλιότερες εποχές ή τις αποκρύπτετε τελείως, ενδόμυχα φοβούμενοι πως δεν θα σας κρίνουν θετικά

-Διατηρείτε πολλαπλά προφίλ και επιδίδεστε σε κυνήγι φίλων

-Νιώθετε πλήρεις όταν ασχολείστε με το Facebook και αρνείστε κοινωνικές δραστηριότητες, που θα σας εμποδίσουν από την απρόσκοπτη χρήση του.

-Πορώνεστε με τα παιχνίδια στο Facebook και ανταγωνίζεστε με άγνωστα άτομα γι αυτά

-Ποστάρετε κάθε συναισθηματική σας κατάσταση, η οποία μεταβάλλεται ανάλογα με τις αντιδράσεις των γνωστών σας. Και ακόμη χειρότερα: Η συναισθηματική σας κατάσταση δημιουργείται από γεγονότα μέσα στο Fb.

-Δαπανάτε περισσότερη ώρα στο κοινωνικό αυτό δίκτυο από όση υπολογίζατε

-Δεν μπορείτε να μελετήσετε κάτι, που δεν ακολουθεί τις φόρμες και τα περιεχόμενα του Fb

-Η ζωή στο Fb σας έχει κάνει εσωστρεφείς και αυτό έχει παρατηρηθεί από συγγενείς και φίλους. Μερικοί θεωρούν ότι αναπτύξατε ψυχαναγκασμούς ή κατάθλιψη

-Επιλέγετε συστηματικά μέρη, στα οποία παρέχετε πρόσβαση μέσω wi-fi και αποφεύγετε τα υπόλοιπα

-Η εργασιακή ή σχολική επίδοση έχει επιδεινωθεί, εξαιτίας της πολύωρης χρήσης

-Έχετε προβλήματα εστίασης προσοχής, πονοκεφάλους και δυσθυμία

-Επιχειρήσατε να μειώσετε τις ώρες που δαπανάτε στο Facebook ανεπιτυχώς

-Έχετε ενοποιήσει όλες τις online δραστηριότητες στο Facebook- ενημέρωση, διασκέδαση, πληροφορίες για τη δουλειά ή τα μαθήματα

-Αισθάνεστε μοναξιά, παρά τις διαδικτυακές φιλίες σας

-Ξυπνάτε ελέγχοντας τι έχει μεσολαβήσει στο Facebook κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το ίδιο κάνετε πριν κοιμηθείτε.

-Ανταγωνίζεστε με τους γνωστούς ή τους συμμαθητές για το ποιος έχει περισσότερους φίλους και likes

-Δεν θυμάστε αν κάποιον τον γνωρίσατε στο fb ή στην πραγματική ζωή. Δεν διακρίνετε αν κάτι το έχετε διαβάσει στο διαδίκτυο ή εκτός αυτού.

-Η ερωτική σας ζωή καθορίζεται από τη δραστηριότητά σας στο Facebook

Η εξάρτηση από το Facebook είναι ψυχοφθόρα και απαιτεί τεράστια θέληση και προσπάθεια, για να αναιρεθεί.

Η προσφυγή σε ειδικό είναι επιβεβλημένη, εφόσον πρόκειται για παιδιά ή ενηλίκους με εξασθενημένες άμυνες.

Σχετικό άρθρο:

Facebook και νεύρωση

Ευστράτιος Παπάνης, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου
Βένη Παπαδημητρίου, Δημοσιογράφος

‘…Πλήρης απογοήτευση.. Τίποτε δεν είναι όπως φαίνεται.. Ολα είναι ψεύτικα.. Αν όχι όλα, τα περισσότερα.. Μη χαρίζεστε σε κανέναν.. Μην ανοίγεστε σε άτομα που δεν έχετε δει ποτέ σας.. Μην ενθουσιάζεστε από γραπτά, εδώ στο φέις..
Οτι λάμπει δεν είναι χρυσός… Προσοχή..

Σημείωση: Οι στιχομυθίες και οι περιγραφόμενες περιπτώσεις είναι από υπαρκτά πρόσωπα, χρήστες του ƒacebook, που δέχτηκαν να συμμετέχουν στην έρευνα. Τα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς τους έχουν παραλλαχθεί και οι συνεντεύξεις έχουν αλλοιωθεί ή εκδραματισθεί για τις ανάγκες του άρθρου.

Κατάθλιψη και εμμονή – Σενάριο Πρώτο

Όταν μπήκα για πρώτη φορά στο φέις, μου φάνηκε απλά ένα λεύκωμα.. όπως τότε που γράφαμε , παιδιά, τις εμπειρίες μας.. τις παιδικές..

Περνώντας ο καιρός, αποκτώντας νέους «φίλους», άτομα δηλαδή, που δεν γνώριζα, απλά έτυχε να τους αρέσουν αυτά που έγραφα, ή να συμμετέχω σε κάποιες ομάδες βιβλίου…

Εκεί που κοροιδευα όσους ασχολούνταν με το φέις, έβλεπα τον εαυτό μου να περνά ώρες ολόκληρες στον υπολογιστή.. παραμερίζοντας άλλες ανάγκες μου..

Επαψα να τηλεφωνώ σε φίλους, να ασχολούμαι με εμένα, με το σπίτι, με το γράψιμο..

Δεν ξέρω αν ήταν η ανάγκη για επικοινωνία μετά το κλείσιμο της εφημερίδας που άλλαξε τον τρόπο ζωής μου.. Δεν ξέρω τι με έφερε τόσο κοντά σε ό, τι ήξερα πως δεν έίναι αληθινό.. Γιατί ήξερα. Δεν ήταν πως δεν γνώριζα, ή δεν καταλάβαινα τι συμβαίνει..

Πίστεψα σε ορισμένα άτομα, γυναίκες κυρίως.. Και φερόμουν φιλικά. Με τον καιρό άνοιξα την καρδιά μου, όχι εντελώς – ευτυχώς- τώρα που το σκέφτομαι…
Καθώς, περνώντας ο καιρός, διαπίστωσα πως πίσω από μια φωτογραφία και τα γλυκά λόγια, κρυβόταν μια άλλη πραγματικότητα…

Ο γραπτός λόγος, είναι εντελώς διαφορετικός, σε ότι αφορά το πώς εισπράττεις το νόημα των λέξεων, του άλλου…

Διαφωνίες, προσωπικές επιθέσεις, μέχρι απειλές δέχτηκα και έφτασα στο σημείο να σκέπτομαι μόνο αυτά που συμβάινουν στο φέις, παρά τα όσα συμβαίνουν στην πραγματική μου ζωή… και να κάνω κρίσεις πανικού, καθώς σκεπτόμουν τις επιθέσεις, την προδοσία από άτομα που πίστεψα …

Από την ψευτιά, την υποκρισία, την βρώμα και τη δυσοδία που αποπνέει το φέις..

Ηξερα , έβλεπα την πραγματικότητα, πόσο με επηρεάζει αρνητικά, και όμως συνέχιζα.. με επιθετικότητα.. Γιατί βγάζει επιθετικότητα σε μας τους νευρωσικούς – δεν ξέρω αν αυτό ισχύει για το σύνολο των ατόμων-.

Το άδικο δεν το αντέχω.. Και λόγω του ότι έχω μάθει να γράφω δημόσια τα πάντα, λόγω του ότι ειμαι άτομο που δεν χαμπαριάζει και δεν φοβάται τίποτε, τα έγραφα όλα στον τοίχο μου.. Ότι απειλούμαι από τον τάδε, ότι μου στέλνει απειλητικά μηνύματα η τάδε..

Αυτά όμως, είχαν ως αποτέλεσμα την ψυχική φθορά μου.

Έβλεπα τον εαυτό μου να καταρρέει.. και φυσικά, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση.. αποφάσισα να ξεφύγω, να κάνω στροφή 180 μοιρών..

«Έψαξα» όλους αυτούς που με οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση, και έψαξα και βαθειά μέσα μου.. Τους κατηγοριοποίησα, τους έβαλα στον κάδο των σκουπιδιών, και είπα ΤΕΛΟΣ.. Δεν θα συνεχίσω να ασχολούμαι με απορίμματα που μου κάνουν κακό..

Όχι πως εγώ ειμαι η οσία Αγία, αλλά τέτοια υποκρισία, τόση παλιανθρωπιά, πουτανιά και αρρώστια για προβολή του εγώ , και. .και.. και.. δεν περίμενα πως θα συναντήσω εδώ στο φέις..

Αποστασιοποιήθηκα και άρχισα να νοιώθω καλύτερα.. κάθε μέρα και καλύτερα..

Τολμώ να συμβουλέυσω οσους πάσχουν από αγχώδη διαταραχή, νεύρωση, να αποφεύγουν το φέις, όσο μπορούν.. Και να συνομιλούν με άτομα που γωρίζουν στην πραγματική τους ζωή, όχι με αγνώστους.. Είναι επικίνδυνο για όλους τους ευαίσθητους και ταυτόχρονα έξυπνους ανθρώπους, το παιχνίδι που λέγεται φέις.. επικίνδυνο για την υγεία μας..

Μακριά .. όσο γίνεται πιο μακριά.. και όχι εμπιστοσύνη.. Σε κανέναν.. όσο γλυκά λόγια και αν γράφει, όσο και αν δείχνει πως σε εκτιμά..

Οι εμπειρίες μου είναι τόσες πολλές.. τι να πρωτοπω.. υπάλληλος εμφανίζεται ως… ιδιοκτήτρια ναυτιλιακής εταιρείας, -εφοπλίστρια δηλαδή- έκπαιδευτικός, ψάχνει για άντρες, κατηγορεί τον συζυγο και τους άλλους, ενώ στο προφίλ της φαίνεται μια γλυκειά και διανοούμενη γυναίκα… Θεέ μου.. πόση ψευτιά, πόση υποκρισία..

Κλίκες και ομάδες … Επιθέσεις ομαδικές σε άτομα που κάνουν «χαλάστρα» στα σχέδιά τους.. Περιφερόμενοι γκόμενοι που το παίζουν προστάτες σε γυναίκες… συγγραφείς που πληρώνουν να εκδόσουν τα βιβλία τους.. Τόσα πολλά.. Αν είναι δυνατόν…

«Κάνεις σαν να μην ξέρεις τον κόσμο.. Τόσα χρόνια στο πεζοδρόμιο είσαι», λεει ο γιατρός μου κάθε φορά..

Ναι αλλά η ελπίδα για το καλό, παραμένει μέσα σου.. Κι όταν βλέπεις τη βρωμιά και τη δυσοδία.. απογοητεύεσαι ξανά.. και ξανά και ξανά.. και κλείνεσαι περισσότερο στον εαυτό σου…

Μακριά από το φέις, για τους νευρωσικούς το λέω… βλάπτει σοβαρά την υγεία…

Ξέχασα να σου πω.. ότι ο νευρωσικός, έχει μεγάλο άγχος, ότι πρέπει να απαντήσει σε όλα τα μηνύματα αμέσως, να μην παρεξηγηθεί ότι αδιαφορεί, γιατί θέλει να είναι καλά με όλους γύρω του.. μεγάλο άγχος.. και στα σχόλια και σε όλα.. Γενικά, είναι μια αγχώδης κατάσταση, που τον επηρεάζει τρομερά και πρεπει να το συνειδητοποιήσει έγκαιρα.. Αν μπορεί να βάλει όρια, διαφορετικά… δρόμο… Δεν γίνεται να ικανοποιείς τους πάντες.. και όμως εσύ νιώθεις την ανάγκη να τους ικανοποιήσεις όλους, αδιαφορώντας για σένα…

Σενάριο Δεύτερο

6 π.μ και η Μαρία Π.. εξακολουθεί να ζωγραφίζει την αγωνία της στο πληκτρολόγιο..Δυσκολεύεται να κλείσει τον υπολογιστή, μην τυχόν της ξεφύγει κάτι που θα ειπωθεί, κάτι που την αφορά. Πέρασε μια εξοντωτική νύχτα διαπληκτιζόμενη, στην αρχή με φίλους, αργότερα με αγνώστους και μετέπειτα με κάποιους, που θεωρούσε οικείους, για θέματα, που αφορούσαν την αγάπη, τον έρωτα, την κρίση, τη θλίψη, τον πόνο, το άγχος, το sex, τον εαυτό της, το παρελθόν.

Οι προσδοκίες της ματαιώθηκαν και λύση δεν βρέθηκε..Ποτέ δεν είναι εφικτή η προσπέλαση της αλήθειας, τουλάχιστον όχι μέσα από συζητήσεις. Η φιλία βιώνεται, δεν είναι λεκτική αντιπαράθεση. Και η μοναξιά, που αρχικά φάνηκε να υποχωρεί, τώρα γίνεται ανυπόφορη. Σε λίγο πρέπει να φύγει για δουλειά..

Εβδομάδες τώρα μένει κολλημένη στον υπολογιστή, επειδή ο ύπνος φέρνει τους εφιάλτες, επειδή από λύτρωση μετατρέπεται σε Ερινύα. Αλλά οι σχέσεις της στο Facebook, όσο περνά ο καιρός επιδεινώνονται..

Στην αρχή τα πράγματα ήταν απλά. Μάλιστα χλεύαζε όσους είχαν υποκαταστήσει την κοινωνική τους ζωή με αυτό το μηχάνημα του διαβόλου..Διστακτικά δημιούργησε προφίλ και πέρασε καιρός μέχρι να κατακτήσει τη λειτουργία του..Μα οι φίλοι αύξαναν με γεωμετρική πρόοδο..

Μερικούς τους διέγραφε και μετά είχε τύψεις..

Μήπως ανάμεσά τους βρισκόταν εκείνος, που θα έκανε τη διαφορά. Μερικά αναρτημένα τραγούδια, κάποια ανέκδοτα, likes, pokes, παιχνίδια, όνειρα για κάποια σελίδα, που είχε με μεράκι φτιάξει.

Αλλά σταδιακά δεν κατάφερνε πια να αποκρυπτογραφήσει τις προθέσεις και τα λόγια των ανθρώπων. Δεν είχε ενδείξεις, αν εννοούσαν όσα έλεγαν, αν γελούσαν τη στιγμή που διατύπωναν κάτι σοβαρό, αν μιλούσαν ταυτόχρονα σε άλλους, δεν κατανοούσε την ευκολία με την οποία οι άγνωστοι τις μετέφεραν υπονοούμενα και έκριναν τους πάντες, την άνεση με την οποία παρίσταναν τους ειδήμονες.

Ξαφνικά διαπίστωσε πως όσα γίνονταν στο ίντερνετ, κουτσομπολιά, σχόλια, καυγάδες, βωμολοχίες, μεταφέρονταν στην πραγματική ζωή. Το ένιωθε ως άγχος, ως οργή, ως ακύρωση.

Μερικές φορές ονειρευόταν όσα είχαν διαμειφθεί στις συνομιλίες της. Η Μαρία Π είχε στο ενεργητικό της δύο απόπειρες αυτοκτονίας και διάγνωση για κατάθλιψη.

Μίλησε στον ψυχίατρο, ο οποίος της συνέστησε να χαλαρώσει και να απέχει του Facebook.. Όμως ήταν ήδη αργά…καρδιοχτυπούσε κάθε φορά, που πληκτρολογούσε το usermame, τόσο, όσο την πρώτη φορά, που είχε ερωτευθεί.

Σενάριο Τρίτο

Ο Νίκος είναι έξαλλος, γιατί διαπίστωσε ότι η κοπέλα του διατηρούσε ένα επιπλέον προφίλ στο facebook, χωρίς να του μιλήσει ποτέ γι’ αυτό. Στο πρώτο την είχε συμβουλεύσει να αναρτήσει κοινές τους φωτογραφίες, για να κόψει τη φόρα στους επίδοξους..

Εξαλλου, το ήλεγχε τακτικά..ήξερε τους κωδικούς της, τις συνήθειες της..διάβαζε τα posts, ανταπαντούσε στα comments.

Τώρα τα πράγματα σοβάρευαν..Στην κρυφή σελίδα δεν είχε βάλει καμιά εικόνα, αλλά όλα ταίριαζαν..κάποιοι γνωστοί, τα δημογραφικά της, ο τρόπος που έγραφε, τα πράγματα, που τη συγκινούσαν..

Η σκέψη του καρφώθηκε στον τρόπο, με τον οποίο θα διακρίβωνε την αλήθεια..

Ήταν αυτή, γιατί του το έκρυβε, πότε έμπαινε, ποιος είναι ο κωδικός της, με ποιους συνομιλούσε..είχε 156 φίλους, οι περισσότεροι άντρες, η αμφιβολία του μιλούσε τα βράδια.

Ήταν βέβαιος πως οι κολλητές της το ήξεραν και συνωμοτούσαν εν αγνοία του. Και ο ίδιος και οι φίλοι του δεν έχαναν την ευκαιρία να την πέσουν σε όποια συνομιλούσε μαζί τους, σε μεγαλύτερες, σε γνωστές και άγνωστες.

Γιατί στο ίντερνετ, πολλές φορές, το γνώριμο μεταλλάσσεται σε απροσπέλαστο και επισφαλές, ενώ το ξένο σε οικείο και παραμυθητικό.

Στο διαδίκτυο οι περισσότεροι ψάχνουν για μια ευκαιρία για αισθησιασμό, για σεξ, για τη συναισθηματική αρπαχτή, κυκλοφορούν βρυκόλακες του μεσονυχτίου, που τρέφονται από τα ερείπια των αποκαμωμένων προσωπικοτήτων.

Είναι και τα παιδιά, που μπαίνουν για χαβαλέ ή από την κοινωνική πίεση, αυτοί που εγγράφονται για πλάκα, για να ειρωνευθούν, να χλευάσουν, να κατακρίνουν, να ηθικολογήσουν, να προβάλλουν τις σκοτεινές ή τις ιδανικές πλευρές του εαυτού..άλλοι για να μεθέξουν μιας συλλογικής εξομολόγησης, για να καθαρθούν, να ψυχαναλυθούν, ή απλά να αφήσουν το ψηφιακό αποτύπωμα του εαυτού τους.

Υπάρχουν και πολλοί ανώμαλοι, που μέσα από την ανωνυμία ή την ψευδοπροσωπεία παραπλανούν, ελλοχεύουν, καραδοκούν..Και κάποιοι άλλοι διαφημίζονται, αναδεικνύονται σε πρωτεργάτες, σε αρχηγούς ομάδων και κινημάτων, επαναστάτες διαδικτυακοί και τιμητές των υπολοίπων. Και οι σημερινές γυναίκες, ανενδοίαστες, απροκάλυπτες, ποζάρουν ημίγυμνες, χωρίς ενοχές και άλλοθι.

Ήταν και η κοπέλα του μια από αυτές, αναζητούσε την ηδονή, έστω και φαντασιακή στις σκοτεινές ατραπούς και στην φρενίτιδα του ασυμβίβαστου ερωτισμού. Διατηρούσε κρυφή συμβολική ζωή, πράγματα και σκέψεις, που τα μοιραζόταν με άλλους, αλλά όχι με αυτόν..και παρίστανε στον ίδιο την αθώα, την συνετή, τη σύντροφο, που δε δίνει αφορμές..

Η σκέψη γρήγορα εξελίχθηκε σε εμμονή, η υποψία σε καθημερινό διαπληκτισμό με κάθε αιτίαση, απροκάλυπτα σε κάθε περίσταση. Αρνείτο να τη συναντήσει, μόνο και μόνο για να παρακολουθήσει τη σκιά της στο ίντερνετ..ξεχασμένα cookies, ιστορικό πλοήγησης, αναζήτηση στο google, αποχρώσες ενδείξεις, που επιβεβαίωναν τους χειρότερους φόβους του.

Αλλά δεν θα της αποκάλυπτε πως γνωρίζει..Θα δημιουργούσε κι αυτός ένα άλλο προφίλ, μια ελκυστική, ψεύτικη φωτογραφία, που θα φανέρωνε λίγα, αλλά θα ταίριαζε με αυτά, που προσέλκυαν το κορίτσι του..θα της μιλούσε με τον τρόπο, που ήθελε, ρομαντικά, μυστηριακά, συναισθηματικά, θα τη ρωτούσε για τις λεπτομέρειες της ζωής της, για τις σχέσεις της, για τα όνειρα..για τα τραγούδια, που την έκαναν να κλαίει.

Ήξερε πώς να την σαγηνεύσει..πώς να φωτίσει την καθημερινότητά της..Ένας φίλος του τον ρώτησε γιατί δεν το έπραττε στην πραγματική ζωή, γιατί δεν την ξαναφλέρταρε από την αρχή, να της μιλήσει, να εξηγήσει.

Όμως, όχι. Η απιστία στο ίντερνετ, λίγο απείχε από την πραγματική, όλα στο μυαλό συμβαίνουν.

Στο κάτω κάτω δεν τον ενδιέφερε η σχέση του..ήθελε να μην πιαστεί βλάκας, εύπιστος, ήθελε να της δείξει πως δεν είναι αφελής. Η ζήλεια, λένε, πως λήγει μόνο με την επιβεβαίωση της, εξαντλείται, όπως η φωτιά, αφού έχει καταστρέψει τον ψυχισμό και αποτεφρώσει κάθε ικμάδαλογικής, αναζωπυρώνεται με τη λεπτομέρεια και, στη χειρότερή της μορφή, οδηγεί ακόμα και στο έγκλημα.

Ευστράτιος Παπάνης – Ψυχολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Πηγή