Ψυχολογία
Σκέψου θετικά, έλεγξε το νου!
Ένα αναλυτικό άρθρο για τη λειτουργία του εγκεφάλου και τον έλεγχο του νου.
Η θετική σκέψη είναι μια έννοια αρκετά αόριστη και παρεξηγημένη.
Στην πραγματικότητα η θετική σκέψη είναι η ικανότητά μας να βλέπουμε τη θετική διάσταση των πραγμάτων. Πρόκειται για έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της ζωής σε μια διάσταση περισσότερο θετική παρά καταστροφολογική.
Έχοντας θετική σκέψη, ανοίγουμε την πόρτα στα θετικά συναισθήματα, τα οποία μας βοηθούν να διευρύνουμε τον ορίζοντα της σκέψης μας και τιςεπιλογές μας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε δυνατότεροι και να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με αποτελεσματικό και θετικό τρόπο, ώστε να έχουμε και θετική έκβαση. Για τον λόγο αυτό ισχύει η ευρέως χρησιμοποιούμενη ρήση: «δεν έχει σημασία τι σου συμβαίνει αλλά πως το αντιμετωπίζεις»!
Στην εποχή μας κυριαρχεί το άγχος, το στρες και οι γρήγοροι ρυθμοί της κοινωνίας. Ο άνθρωπος είναι αναγκασμένος να τρέχει για να προλάβει τη ζωή. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να χαλαρώνουμε σωστά, να σκεφτόμαστε θετικά και να ελέγχουμε τις σκέψεις μας, ώστε να πετυχαίνουμε τους στόχους μας και να ζούμε ευτυχισμένοι και σε αρμονία με τη φύση. Όλα λοιπόν ξεκινάνε από τον τρόπο που σκεφτόμαστε… Η δύναμη του νου πάνω στην ύλη: “Το σύμπαν είναι νους. Όλα είναι νοητικά.” (Κυμβάλειο)
Λένε ότι αν κάτι το θέλουμε πολύ και το σκεφτόμαστε συνέχεια είναι σίγουρο ότι μπορούμε να το κατακτήσουμε. Σ’ αυτό βασίζεται και η δύναμη του νου πάνω στην ύλη. Πρώτα σκεφτόμαστε αυτό που θέλουμε να κάνουμε και μετά εργαζόμαστε γι’ αυτό, όπως το παράδειγμα του αγγειοπλάστη που πρώτα σκέφτεται αυτό που θα πλάσει και μετά πιάνει τον πηλό και του δίνει μορφή. Για την ύλη έχουμε αρκετά στοιχεία από τους επιστήμονες, οπότε τώρα θα δούμε τι είναι ο νους σύμφωνα με τη φιλοσοφία. Ο άνθρωπος, έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, χωρίζεται σε “τέσσερις σφαίρες”, τη σφαίρα της ύλης, τη σφαίρα της ψυχής, τη σφαίρα του νου και τη σφαίρα του πνεύματος.
Η Σφαίρα του Νου είναι η περιοχή από την οποία πηγάζουν οι ανώτερες ιδέες και τα αρχέτυπα. Είναι το όργανο της αφηρημένης σκέψης. Για τον Πλάτωνα, στο νου κατοικεί το θεϊκό μέρος του ανθρώπου. Ο φυσικός κόσμος είναι μια αντανάκλαση του νοητού κόσμου. Ο νους είναι συσχετισμένος με το στοιχείο της Φωτιάς. Όπως η φωτιά κατακαίει τα πάντα και από μια μικρή φλόγα μπορείς να ανάψεις πολλές φωτιές, έτσι και μια ιδέα (ο νους) κατακαίει τον άνθρωπο και μπορεί να μεταδοθεί χωρίς να χάσει την αρχική της δύναμη. Είναι ένα δώρο των θεών σύμφωνα με την μυθολογία, η προσφορά του Προμηθέα, η γνώση του καλού και του κακού. Στην ανατολική φιλοσοφία ονομάζεται “Μάνας”, επειδή ο νους είναι κατεξοχήν ιδιότητα του Ανθρώπου (βλ. man στην αγγλική γλώσσα) και αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ του πνευματικού και του υλικού κόσμου.
Ο νους αποτελείται από δυο μέρη. Το ένα είναι το κατώτερο, που έρχεται σε επαφή με την ύλη. Είναι ο Νους των Επιθυμιών, ο νους των ενστίκτων, που ο άνθρωπος αποφασίζει σύμφωνα με το ατομικό του συμφέρον. Είναι ο νους του “ή” που διαχωρίζει τα πράγματα. Το άλλο μέρος είναι ο Ανώτερος Νους, που έρχεται σε επαφή με το πνεύμα, το μέρος εκείνο που αντιλαμβάνεται τις ανώτερες ιδέες και αξίες, η αλτρουιστική σκέψη, ο άνθρωπος του “και”. Η πηγή της εσωτερικής δύναμης του ανθρώπου, αυτός που χαρακτηρίζει το φιλόσοφο τον ιδεαλιστή, τον οραματιστή.
Όπως το φυσικό μας σώμα χρειάζεται φροντίδα, καθαριότητα, τάξη, εξάσκηση και τροφή, έτσι και το νοητικό έχει ανάγκη από τα ίδια για να είναι υγιές. Επίσης χρειάζεται έλεγχος του νου. Ελέγχω το νου σημαίνει τον δυναμώνω και τον χρησιμοποιώ σαν πολύτιμο εργαλείο, αφού τέτοιο είναι, για τον άνθρωπο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μην μας παρασέρνουν τα πάθη, να τελειώνουμε τις εργασίες που έχουμε αναλάβει, να εμβαθύνουμε σ’ αυτά που μαθαίνουμε, να μην κριτικάρουμε τους άλλους αλλά τον εαυτό μας, να προχωράμε πάντα μπροστά, να είμαστε δεκτικοί.
Όπως το σίδερο με το μαγνήτη, έτσι και ο νους, ανάλογα το τι σκέφτεται, έλκει και τα ανάλογα συναισθήματα και σκέψεις. Τελικά είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε. Αν δεν μας αρέσει αυτό που είμαστε, αν δεν είμαστε ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας, τότε πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε.
Η θετική σκέψη είναι να επιλέγουμε να βλέπουμε τα πράγματα θετικά, να επιλέγουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Είναι πολύ σημαντικό να παρατηρούμε κάθε στιγμή τις σκέψεις μας και να προσπαθούμε να αντικαταστήσουμε τις αρνητικές με θετικές. Είναι πολύ σημαντικό να αναλάβουμε την ευθύνη και να μπούμε σε δράση, γιατί αξίζει πραγματικά τον κόπο! Πρέπει να έχουμε συνέχεια στο μυαλό μας “ό,τι μπορείς να κάνεις αύριο, κάνε το σήμερα, ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα κάνε το τώρα!”.
Πάντοτε η επιτυχία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την ευτυχία. Ο άνθρωπος αναζητούσε και αναζητάει τρόπους που θα τον κάνουν να πετύχει στη ζωή, έτσι ώστε να είναι ευτυχισμένος. Αν η επιτυχία μας είναι εφήμερη τότε πρέπει να την αναζητήσουμε αλλού.
Μόνο ό,τι έχει σχέση με το πνευματικό έχει δύναμη και διάρκεια, η ύλη έχει πάντα μια ημερομηνία λήξης. Να πετύχουμε στη ζωή σημαίνει να γνωρίσουμε τον Εαυτό μας, τις δυνάμεις και αδυναμίες μας, να αντιληφθούμε τις δυσκολίες της ζωής σαν δοκιμασίες, να βελτιώνουμε καθημερινά όσα κάνουμε, να μετατρέψουμε τις αποτυχίες σε νέες ευκαιρίες και να καταλάβουμε ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ο καθένας λοιπόν, είναι πιλότος και οδηγός της δικής του μοίρας. Η ευτυχία δεν βασίζεται στην “τύχη”. Οι ευκαιρίες περνάνε κάθε μέρα από μπροστά μας πρέπει να μάθουμε να αρπάζουμε αυτές τις ευκαιρίες πριν να είναι αργά. Χρειάζεται να είμαστε άνθρωποι της δράσης και όχι της θεωρίας.
Η ευτυχία κατακτιέται, δεν χαρίζεται. Και σίγουρα η ευτυχία δεν είναι κάτι ξένο και έξω από εμάς, η ευτυχία είναι μέσα μας, μέσα στον πραγματικό μας Εαυτό. Εμείς αρκεί να θέλουμε να την ανακαλύψουμε ξανά. Όταν αγαπάμε χωρίς αντάλλαγμα, όταν χαμογελάμε μπροστά στις δυσκολίες, όταν είμαστε ευτυχισμένοι με τα απλά και όταν ριχνόμαστε στην περιπέτεια της ζωής, τότε έχουμε ανακαλύψει κάτι από αυτήν την Εσωτερική Ευτυχία. Η θετική σκέψη δεν βοηθά μόνο στο να είμαστε αποτελεσματικοί και χαρούμενοι, αλλά βοηθά και στο να είμαστε υγιείς.
Οι επιστήμονες λένε ότι όλες οι αρρώστιες έχουν νοητική ρίζα και ότι όλα ξεκινάνε από πάνω προς τα κάτω. Η καλύτερη θεραπεία είναι να χτυπήσουμε την αρρώστια στη ρίζα, δηλαδή στις αρνητικές σκέψεις, στα ανεξέλεγκτα πάθη, στις ανασφάλειες, στις ζήλιες.
Για να αναπτύξουμε τη θετική σκέψη πρέπει να μάθουμε να προσπαθούμε στη ζωή και να μην το βάζουμε κάτω, να μαθαίνουμε από κάθε τι, να ενεργοποιήσουμε τη βούλησή μας και να βρίσκουμε έξυπνες λύσεις στα προβλήματά μας. Μην πιστεύετε στα θαύματα, κάντε τα! Δύο είναι οι απαραίτητες ψυχικές ικανότητες για τη θετική σκέψη: η διαίσθηση και η δημιουργική φαντασία. Είπαμε και πιο πάνω ότι η δημιουργική φαντασία είναι η ιδιότητα που μας κάνει να εξυψωνόμαστε από τα υλικά και να ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο των ιδεών, τον πνευματικό. Η φαντασία λειτουργεί με εικόνες.
Κάθε άνθρωπος φτιάχνει τις δικές του εικόνες. Έτσι είναι πολύ βασικό να μπορούμε να αναρωτηθούμε, «Ποιος είναι ο δικός μου Σκοπός;» «Τι θέλω να πετύχω;». Και έτσι να οραματιστούμε τη δική μας εικόνα. Η δημιουργική φαντασία ενδυναμώνεται με τον έλεγχο της φαντασιοπληξίας, την ανάπτυξη της αυτοπαρατήρησης και της προσοχής, με το να αναπτύξουμε την αγάπη και να είμαστε άνθρωποι της δράσης.
Η διαίσθηση είναι ένας άμεσος τρόπος αντίληψης, όπου δεν μεσολαβεί ο νοητικός μηχανισμός. Είναι η λεγόμενη έκτη αίσθηση που όλοι οι άνθρωποι έχουμε εν δυνάμει. Για να αναπτυχθεί η διαίσθηση πρέπει να ανοιχτούμε, να δώσουμε χώρο σε πράγματα που νιώθουμε ή διαισθανόμαστε κάθε στιγμή, να αρχίζουμε να προσέχουμε πράγματα που πριν δεν τους δίναμε σημασία και να προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε.
Η διαίσθηση κάνει έναν άνθρωπο πιο δημιουργικό, ανοίγει νέους ορίζοντες, δίνει έμπνευση, ανανέωση, ενθουσιασμό καθώς προκαλεί ένα άνοιγμα στα ανώτερα επίπεδα της αντίληψης μας. Όσο εξασκούμε τη διαίσθηση, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε ταλέντα, συνήθειες, δυνάμεις που δεν ξέραμε ότι έχουμε, γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας και υιοθετούμε ένα θετικό τρόπο ζωής.
Πώς θα αναπτύξουμε τη θετική σκέψη;
1. Προσπαθήστε: Σ’ αυτή τη ζωή ο καθένας παίρνει ό,τι του αξίζει, μόνο οι πραγματικά όμως επιτυχημένοι άνθρωποι το παραδέχονται. Καθένας μας πρέπει να δουλέψει για να δρέψει την προσωπική ευτυχία και επιτυχία του.
2. Διδαχτείτε και αντιμετωπίστε: Η ζωή είναι μια μεγάλη δασκάλα, που μας βοηθά να θέσουμε σε λειτουργία τις καλύτερες δυνατότητες μας και όχι ένας εχθρός. Ας μάθουμε λοιπόν από τις δυσκολίες και ας τις χρησιμοποιήσουμε στην διαμόρφωση και την εξέλιξή μας.
3. Ενεργοποιείστε τη δική σας βούληση: Γενικά η στάση μας απέναντι στα προβλήματα είναι να αναζητάμε εύκολες και γρήγορες λύσεις, απευθυνόμενοι στους άλλους, κάτι που συχνά καταλήγει σε αδιέξοδο. Να ξέρουμε ότι το πρόβλημα είναι δικό μας, σε εμάς απευθύνεται, για να μάθουμε εμείς κάτι και έτσι εμείς είμαστε οι μόνοι που πρέπει να βρούμε τις λύσεις και να δράσουμε.
4. Βρείτε έξυπνες λύσεις: Οι λύσεις, για να έχουν συνέπεια και λογική, πρέπει να έρθουν από πάνω. Είναι ανάγκη να ανυψωθούμε πάνω από το πρόβλημα, για να βρούμε μιαν απάντηση.
5. Μην αφήνετε καμία σκέψη να πάει χαμένη. Ακόμη και αν διήρκεσε 10 λεπτά ή λιγότερο, αναλύστε τη και βρείτε τη θετική πλευρά που μπορεί να έχει. Είναι ένας καλός τρόπος να ξεκινήσετε να λύνετε το πρόβλημα.
Καθημερινές συμβουλές:
• Πάψτε να παίρνετε το ρόλο του θύματος: να λυπάστε δηλαδή τον εαυτό σας και να προκαλείτε χίλια δεινά και δυσκολίες χωρίς να υπάρχουν.
• Αλλάξτε την εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας. Αναπτύξετε την αυτοπεποίθηση και το θετικό πνεύμα.
• Να αποφεύγετε τις αρνητικές φράσεις. Σκεφτείτε τι θέλετε και όχι τι δεν θέλετε. Για παράδειγμα μην πείτε: «δεν θα ήθελα να αποτύχω», αλλά πείτε: «θέλω να πετύχω».
• Να χρησιμοποιείτε ενεστώτα χρόνο, αποφεύγοντας τον παρελθοντικό και μελλοντικό χρόνο. Πείτε: «θα κάνω αυτό» και όχι: «δεν το έκανα» ή «θα το κάνω…».
• Να αρχίσετε από σήμερα: Κάθε αναβολή δυσχεραίνει τη θέση σας και την αποτελεσματικότητά σας και αυξάνει την πιθανότητα να πάρουν τον έλεγχο οι αρνητικές σκέψεις.
• Μη φοβάστε τις αλλαγές: Αλλαγή σημαίνει ευκαιρία για νέα και καλύτερα πράγματα.
• Αντικαταστήστε την αγωνιώδη σκέψη (πώς θα το κάνω, αποκλείεται να τα καταφέρω κλπ) με έξυπνη δράση («ξεκινάω και βλέπω»).
Συνθήματα για θετική σκέψη:
• Μπορείτε, επειδή πιστεύετε ότι μπορείτε.
• Το εξωτερικό είναι αντανάκλαση του εσωτερικού.
• Επειδή δεν μπορείτε να βρείτε διέξοδο, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει.
• Μην πιστεύετε στα θαύματα. Κάντε τα!
• Κάτι που μπορείτε να κάνετε μια φορά, μπορείτε να το κάνετε ξανά.
• Πρέπει να παίξετε για να κερδίσετε.
• Καθένας μας έχει δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις.
• Δεν έχει σημασία το πού φυσάει ο άνεμος. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς θα σηκώσετε τα πανιά σας.
• Η καλύτερη στιγμή να ξεκινήστε την εφαρμογή όλων των παραπάνω είναι ΤΩΡΑ!
Ψυχολογία
Δεν ακούει κανέναν το παιδί σας; Χρησιμοποιείστε τη μέθοδο «Γκάντι»
Το μικρό σας σας χτυπάει, αρνείται να σας υπακούσει… Με λίγα λόγια, μπροστά σας έχετε έναν μικρό… αντάρτη.
Με τη συμπεριφορά του πραγματικά σας φέρνει στα όριά σας. Τι κάνουμε λοιπόν; Σε αυτές τις δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει μια νέα μέθοδος. Το όνομά της; Ειρηνική αντίσταση! Πρότυπό της; Ο Μαχάτμα Γκάντι.
Ακόμη και τα πιο ήρεμα και υπάκουα πιτσιρίκια κάποια στιγμή αναστατώνουν τους γονείς τους. Γι’ αυτό και οι μικροεντάσεις δεν λείπουν σχεδόν από καμία οικογένεια. Είτε γιατί ο μικρός δεν μάζεψε τα παιχνίδια του από το καθιστικό είτε γιατί τα αδελφάκια τσακώνονται μεταξύ τους για το τελευταίο ποτήρι χυμό, με αποτέλεσμα ο μπαμπάς ή η μαμά να αναγκάζεται να βάζει τις φωνές. Όλα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά και συμβαίνουν και στις… καλύτερες οικογένειες.
Αν όμως το τρίχρονο πιτσιρίκι σας σας χτυπάει, αν το πεντάχρονο αγοράκι σας προσβάλλει και κοροϊδεύει τη νηπιαγωγό του, αν σας πιέζει ζητώντας διάφορα πράγματα με επίμονο και άσχημο τρόπο (π.χ. λειχουδιές, χρήματα, περισσότερη τηλεόραση), αν πρέπει να το παρακαλάτε με τις ώρες για να πάει στο κρεβάτι ή να φάει όλο το φαγητό του ή αν σας απειλεί ότι θα «αυτοκτονήσει», τότε τα πράγματα αλλάζουν.
Εδώ δεν πρόκειται για συνηθισμένες σκανδαλιές και γκρίνιες, αλλά για προβληματική συμπεριφορά. Ανεξάρτητα από τις αιτίες της, αυτή η συμπεριφορά διαταράσσει την οικογενειακή ισορροπία και φέρνει τα… πάνω κάτω στο σπίτι. Οι γονείς ταλαντεύονται ανάμεσα στην οργή και την απελπισία, τα πιτσιρίκια δοκιμάζουν τα όρια και τα νεύρα του μπαμπά και της μαμάς και απολαμβάνουν την εξουσία τους.
Υπάρχει… σωτηρία; Ναι! Αρκεί να ακολουθήσετε τη νέα τακτική που προτείνει ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, Ηaim Omer, η οποία βασίζεται στη στάση και τη φιλοσοφία του Μαχάτμα Γκάντι. Δηλαδή στην ήρεμη μεν αλλά αποτελεσματική αντίσταση.
Ο Ινδός πολιτικός είχε καταφέρει να πηγαίνει κόντρα στους Βρετανούς αποικιοκράτες, χωρίς όμως η σύγκρουσή τους να βγαίνει εκτός ελέγχου και να οδηγεί σε καταστροφή. Ποιο ήταν το «όπλο» του; Η ειρηνική, χωρίς χρήση βίας, αντίσταση. Δεν θα μπορούσαν άραγε και οι γονείς να επωφεληθούν από αυτή την τακτική;
Μια πρωτοποριακή μέθοδος
Εδώ και πολλά χρόνια ο καθηγητής Ψυχολογίας Ηaim Omer δουλεύει και δοκιμάζει τη μέθοδό του σε οικογένειες στη Γερμανία και το Ισραήλ. Όλοι οι γονείς που συμμετέχουν στις έρευνές του μοιάζουν μεταξύ τους. Δηλαδή είναι μαμάδες και μπαμπάδες που έχουν μια ολέθρια έχθρα με τα μικρά τους, που βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση εξουσίας με τα πιτσιρίκια τους, συνήθως για ασήμαντες αφορμές.
Ή, από την άλλη, είναι γονείς που έχουν… παραδώσει τα όπλα και έχουν γίνει παιχνιδάκι στα χέρια του απαιτητικού παιδιού τους. Μάλιστα, ήδη η μέθοδος του καθηγητή Omer χρησιμοποιείται με επιτυχία από τους ειδικούς παιδοψυχολόγους στη Γερμανία σε μικρά και μεγάλα παιδιά.
Ποιο είναι, όμως, το μυστικό της νέας μεθόδου; Λοιπόν, οι γονείς, ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού τους, θα πρέπει να σταματήσουν να «απαντούν» στις προκλήσεις του και να μην παρασύρονται σε μια κόντρα που δεν οδηγεί πουθενά, σε αυτόν το φαύλο κύκλο τού «Θα το κάνεις»-«Όχι, δεν θα το κάνω». Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ας δούμε τι προτείνει η νέα μέθοδος:
Όχι κήρυγμα
Οι γονείς πρέπει να σταματήσουν το κήρυγμα, τα παρακάλια, τις ατέλειωτες συζητήσεις. Το μόνο που καταφέρνουν με όλα αυτά είναι να εξαντλούνται οι ίδιοι και στο τέλος το μικρό να κάνει τελικά το δικό του!
Ψυχραιμία και όχι άμεσες αντιδράσεις
Οι γονείς πρέπει να μάθουν να παραμένουν ήρεμοι σε έντονες καταστάσεις και να μην παρασύρονται από την ένταση της στιγμής. Αν, για παράδειγμα, το μικρό τους τους χαστουκίσει, θα πρέπει να μείνουν αρχικά σιωπηλοί και να συλλογιστούν αυτό που συνέβη.
Έτσι θα συγκρατήσουν την οργή τους, που μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αντιδράσεις. Θα «απαντήσουν» στην κακή συμπεριφορά του παιδιού τους μόνο αφού περάσει κάποιος χρόνος: μισή ώρα αν το παιδί είναι κάτω των 6 ετών και μία μέρα αν είναι μεγαλύτερο.
Ξεκαθάρισμα… λογαριασμών με «Sit-in»!
Θα πρέπει να είναι ξεκάθαροι και σαφείς με το παιδί! Δηλαδή, θα πρέπει να του ανακοινώσουν ότι από εδώ και στο εξής δεν θα ανέχονται πια την άσχημη συμπεριφορά του. Επειδή όμως ένα πεντάχρονο που χτυπάει π.χ. συστηματικά τα συνομήλικά του ή φέρεται πολύ άσχημα στη μητέρα του δεν… παίρνει και πολύ στα σοβαρά υπόψη του τέτοιου είδους ανακοινώσεις, θα πρέπει οι γονείς να κάνουν την ανακοίνωσή τους με τον πιο σωστό τρόπο. Ποιος είναι αυτός;
Το «Sit-in». Δηλαδή, οι γονείς θα πρέπει να κάνουν «κατάληψη» στο δωμάτιο του παιδιού, να καθίσουν σε μια καρέκλα και να πουν με πολύ σοβαρό ύφος στο μικρό ότι δεν πρόκειται να ανεχτούν πια τη συμπεριφορά του και ότι περιμένουν, εδώ και τώρα, από εκείνο, τις προτάσεις του για να λυθεί το πρόβλημα.
Όπως τονίζουν οι ειδικοί της μεθόδου, «με το Sit-in δεν επιβάλλουμε τίποτα στο παιδί, αλλά αντίθετα το ενθαρρύνουμε να βρει μόνο του τη λύση. Οι γονείς δεν είναι ούτε αυθεντίες που γνωρίζουν τα πάντα ούτε ρομπότ-παιδαγωγοί που μοιράζουν επιβραβεύσεις ή τιμωρίες».
Μια αγκαλιά στις δύσκολες στιγμές
Αν το παιδί είναι μικρό (2-3 ετών) και έχει κάποιο από τα γνωστά ξεσπάσματα θυμού αυτής της ηλικίας, δηλαδή πέφτει στο πάτωμα, ουρλιάζει, καταστρέφει αντικείμενα ή απειλεί να κάνει κακό στον εαυτό του, οι γονείς μπορούν να το ηρεμήσουν με μια λαβή που ονομάζεται «η αγκαλιά της αρκούδας».
Σε αυτή την περίπτωση ο ενήλικος παίρνει το παιδί στην αγκαλιά του και κλείνει σφιχτά γύρω του τα χέρια του, έτσι ώστε το μικρό να μην μπορεί να κάνει καμία κίνηση. Το μήνυμα που παίρνει το πιτσιρίκι είναι το εξής: «Είμαι εδώ. Θα μείνω εδώ. Δεν θα σε αφήσω να συνεχίσεις αυτό που κάνεις».
Μάρτυρες «υπεράσπισης»
Συνήθως οι γονείς επιθετικών παιδιών αισθάνονται ντροπή για τη συμπεριφορά του μικρού τους και αποφεύγουν να μιλούν γι’ αυτό το θέμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όμως, είναι σημαντικό να σπάσουν τη σιωπή τους και να αναζητήσουν τη βοήθεια κάποιου δικού τους άνθρωπου: είτε μιας φίλης, είτε ενός θείου ή θείας του παιδιού.
Αυτό το άτομο μπορεί να μεσολαβήσει στους καβγάδες τους με το μικρό, να χρησιμεύσει ως «μάρτυρας υπεράσπισης» των γονιών και να δείξει στο παιδί ότι βρίσκει σωστή την απόφαση και τη θέση του μπαμπά ή της μαμάς. Ας μην ξεχνάμε ότι ο κύκλος των γονιών -οι φίλοι και οι συγγενείς- παίζει σπουδαίο ρόλο για τα παιδιά, αφού αντιπροσωπεύει για εκείνα τον κόσμο των ενηλίκων.
Βλέποντας το μικρό ότι αυτός ο κόσμος αποδέχεται και στηρίζει τους γονείς, ηρεμεί και αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια και σιγουριά για τους δικούς του, τους σέβεται και τους υπολογίζει.
Mαζί στο γραφείο
Αν το παιδί είναι μεγαλύτερο, οι γονείς μπορούν να εφαρμόσουν την τακτική «Τime-in». Δηλαδή, το παιδί είναι υποχρεωμένο να περάσει μία μέρα με τον μπαμπά ή τη μαμά στο χώρο της εργασίας τους.
Τα οφέλη
Εφαρμόζοντας αυτή τη μέθοδο, οι γονείς κερδίζουν πολλά. Πρώτα απ όλα, αποκτούν υπόσταση ως γονείς. Τι σημαίνει αυτό; Ότι παύουν να είναι… αόρατοι για το μικρό. Έτσι γίνονται πιο δυνατοί και κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Και αυτή η δύναμη είναι το αντίθετο της εξουσίας, που καταπιέζει και εξουδετερώνει το παιδί. Ας μην ξεχνάμε ότι οι τιμωρίες και οι απειλές απομακρύνουν το παιδί από το γονιό.
Αντίθετα, η δύναμη που πηγάζει από την ειρηνική αντίσταση φέρνει το παιδί πιο κοντά στο γονιό, γίνεται μια γέφυρα επικοινωνίας.
Τα παιδιά αναπτύσσονται πιο σωστά όταν αισθάνονται όχι μόνο την αγάπη και την τρυφερότητα των γονιών τους, αλλά και τη δύναμή τους και την αποφασιστικότητά τους. Είναι δύσκολο φυσικά να κάνεις το παιδί σου να σε βλέπει έτσι κάθε μέρα: τρυφερό αλλά και δυνατό.
Η μέθοδος Γκάντι, λοιπόν, προσπαθεί να συνδυάσει με τον καλύτερο και πιο άμεσο τρόπο αυτά τα δύο στοιχεία. Η ειρηνική αντίσταση μπορεί, πραγματικά, να βοηθήσει τους γονείς να αποκαταστήσουν την ισορροπία στην οικογένειά τους. Και, μάλιστα, από τη στιγμή που θα τα καταφέρουν, είναι πια περιττή…
Ναι μεν, αλλά…
Υπάρχει και αντίλογος σε αυτή τη μέθοδο. Ορισμένοι ειδικοί τη βρίσκουν υπερβολικά σκληρή και δύσκολη για τους γονείς και τα παιδιά. Μπορεί να μη χρησιμοποιούν οι γονείς βία, αλλά, από την άλλη, μήπως με αυτή την τακτική απλώς καταπιέζουν την παρόρμησή τους και επιβάλλουν την εξουσία τους με έναν άλλον τρόπο; Ο καθηγητής Omar γνωρίζει αυτό τον κίνδυνο. Όμως, όπως τονίζει, η σχέση παιδιού και γονιού έχει πάντα το στοιχείο της εξουσίας, αφού οι γονείς είναι εκείνοι που θα πρέπει να βάζουν τα όρια.
Η ειρηνική αντίσταση μπορεί να είναι «ειρηνική», αλλά ταυτόχρονα είναι και δυναμική, ενώ ο στόχος των γονιών που την εφαρμόζουν δεν είναι να νικήσουν… το παιδί. Η μαμά και ο μπαμπάς που ακολουθούν αυτή τη μέθοδο πρέπει να είναι ταυτόχρονα και τρυφεροί με τα μικρά τους. Θα πρέπει να τους λένε το «σ’ αγαπώ» και να τους δείχνουν έμπρακτα την αγάπη τους και το σεβασμό τους.
Δεν πρέπει να αποφεύγουν να «καλομαθαίνουν» το μικρό ταραξία με μια εκδρομή ή μια έξοδο για γλυκό. Όμως, αυτό θα πρέπει να το κάνουν χωρίς ανταλλάγματα, π.χ. «Αν είσαι φρόνιμος, θα πάμε σινεμά», και να δείξουν απλά στο πιτσιρίκι τους πόσο πολύ το υπολογίζουν και το εκτιμούν.
Τι είναι το «Sit-in»
O γονιός (ή και οι δύο γονείς) μπαίνει στο δωμάτιο, κλείνει πίσω του την πόρτα και κάθεται σε μια καρέκλα μπροστά στην είσοδο του παιδικού δωματίου. Με ήρεμη φωνή λέει στο παιδί: «Δεν αποδέχομαι άλλο αυτό που κάνεις (π.χ. το ότι χτυπάς και βρίζεις τα άλλα παιδιά κ.ά.). Θα μείνω εδώ και θα περιμένω από εσένα τις προτάσεις σου για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση στο μέλλον».
Ο μπαμπάς (ή η μαμά) δεν πρέπει να ανοίξει διάλογο με το παιδί, να το προκαλέσει ή να απαντήσει στις προκλήσεις του. Αν το μικρό απλώσει το χέρι του, μπορεί να αμυνθεί, αλλά όχι με φωνές ή ανταποδίδοντας το χτύπημα. Στην περίπτωση που το παιδί κάνει σοβαρές προτάσεις για τη λύση του προβλήματος, θα πρέπει ο γονιός να τις συζητήσει μαζί του.
Αν πάλι το παιδί δεν προτείνει τίποτε, τότε ο γονιός θα πρέπει να παραμείνει στο δωμάτιο (μισή ή μία ώρα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού). Αν τελικά το «Sit-in» δεν φέρει αποτέλεσμα, μπορεί να το επαναλάβει την επόμενη ή τις επόμενες μέρες. Όπως έχουν δείξει οι έρευνες, η συμπεριφορά του παιδιού καλυτερεύει ύστερα από μερικά «Sit-in». Προσοχή όμως! Το «Sit-in» δεν πρέπει να γίνεται αμέσως μετά από κάποιον καβγά.
Ψυχολογία
Όταν αρρωσταίνει η ψυχή, πονά και το σώμα
Η ψυχή (νόηση) και το σώμα αποτελούν ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Οταν για οποιονδήποτε λόγο πάσχει το ένα, αναπόφευκτα πλήττεται και το άλλο. Γνωρίζουμε πλέον και αποδεχόμαστε επιστημονικά ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αντιμετωπίζεται ως μια ενιαία ψυχοβιολογική οντότητα.
Το σύμπτωμα αντιμετωπίζεται σαν ένα στάδιο της «εξέλιξης» που έχει κάποιο νόημα, ή υποδηλώνει συχνά τη διαταραγμένη σχέση του ατόμου με το περιβάλλον του.
Τα σωματικά συμπτώματα όταν η ψυχή νοσεί
Στην τρέχουσα πραγματικότητα της πανδημίας που διαβιούμε, το άγχος, ο φόβος και η ανασφάλεια, καθώς και τα έντονα συναισθήματα θλίψης, εγκατάλειψης, έλλειψης στόχου και νοήματος όπως και αυτά της απομόνωσης που προκύπτουν, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, συχνουρία, πονοκέφαλος, ζαλάδες, αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα), προβλήματα μνήμης (αιτία είναι η διάσπαση προσοχής από το άγχος που δημιουργεί προβλήματα στην αποθήκευση και στην ανάκληση των αποθηκευμένων στην μνήμη πληροφοριών), ανορεξία, ή αυξημένη όρεξη, βουλιμία, νυκτερινή ενούρηση σε παιδιά και εφήβους.
Το όποιο σύμπτωμα πάντα χρήζει ιατρικής εξέτασης, διάγνωσης και κατάλληλης ιατρικής αντιμετώπισης, από εξειδικευμένους γιατρούς. Οταν όμως γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις και αποκλειστεί ο παθολογικός παράγοντας, τότε κάποιος ψυχοσωματικός παράγοντας εμπλέκεται και επηρεάζει τον οργανισμό.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο και γιατί
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία:
* Αναίτιους παθολογικά πονοκεφάλους έχουν συνήθως οι άνθρωποι που είναι πολύ αυστηροί με τον εαυτό τους και τελειομανείς.
* Προβλήματα στο στομάχι (χωρίς ιατρική – παθολογική αιτία) ή στο έντερο συνήθως συνδέονται με τον φόβο ή και την ανασφάλεια.
* Ο έντονος, συχνός, καταπιεσμένος και συσσωρευμένος θυμός συχνά προκαλεί ψυχοσωματικά συμπτώματα και είναι γενικότερα δείκτης δυσφορίας και μειωμένης λειτουργικότητας του ατόμου.
Πού οδηγεί ο φόβος και ο θυμός
Οταν κάποιος νιώθει έντονο φόβο, θυμό ή ανησυχία μπορεί να αναπτύξει ταχυκαρδία, αίσθημα αδιαθεσίας (ναυτία), τρέμουλο, εφίδρωση, πονοκέφαλο, έναν «κόμπο» στο στομάχι, γρήγορη αναπνοή.
Εκφράστε το συναίσθημα
Η έκφραση των συναισθημάτων είναι το «κλειδί» της ψυχοσωματικής ισορροπίας. Οταν καταπνίγουμε τον θυμό, την οργή ή τη θλίψη, τότε αυτά είναι πολύ πιθανό να αναδυθούν με τη μορφή ενός σωματικού συμπτώματος.
* Είναι σημαντικό να βλέπουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουμε την ψυχραιμία μας και μεγαλοποιούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, γεγονός που δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις με δημιουργικό και αποτελεσματικό τρόπο.
* Η σωματική άσκηση μπορεί να συμβάλει στην αποφόρτιση από το στρες και στη βελτίωση της διάθεσης. Το ίδιο μπορούμε να επιτύχουμε και φροντίζοντας να εκπληρώσουμε έναν στόχο που έχουμε αφήσει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή βελτιώνοντας τη σχέση μας με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή μας.
Αγαπήστε, αποδεχθείτε και βελτιώστε τον εαυτό σας
* Αναγνωρίστε με ποιον τρόπο επηρεάζει το άγχος τον οργανισμό σας.
* Μειώστε τα δυσάρεστα γεγονότα – απομακρυνθείτε από τοξικούς ανθρώπους και καταστάσεις.
* Αντικαταστήστε δυσλειτουργικές συμπεριφορές με άλλες, πιο βοηθητικές.
* Επικοινωνήστε έστω και διαδικτυακά με ανθρώπους που θέλετε και νιώθετε καλά και ευχάριστα μαζί τους. Μοιραστείτε όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα και αντικαταστήστε τα με άλλα, πιο θετικά και ευχάριστα.
* Οραματιστείτε το μέλλον θετικά και θέστε στόχους μικρούς και μεγαλύτερους.
* Βρείτε το προσωπικό σας νόημα, τι είναι και τι όχι σημαντικό για εσάς και εργαστείτε προς αυτή τη κατεύθυνση.
* Ζητήστε τη συνδρομή και τη βοήθεια που χρειάζεστε και διεκδικήστε μια ευτυχισμένη και υγιή ψυχοσωματικά ζωή.
ΜΟΤΟ
«Πριν αποφασίσουμε ποια θεραπεία θα ακολουθήσουμε για το σώμα, πρέπει πρώτα να έχουμε θεραπεύσει το τραύμα της ψυχής» είπε τόσο εμπνευσμένα και ρεαλιστικά ο Ιπποκράτης
Από τη Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.
Ψυχολογία
Τι θα κρατήσουμε από το λοκντάουν στη ζωή μετά
Τρέχαμε για να προλάβουμε και δεν είχαμε χρόνο για τίποτε και ξαφνικά ο χρόνος πάγωσε. Τρομαγμένοι, κλειστήκαμε στα σπίτια μας… Κι έτσι μαγειρέψαμε, κοιμηθήκαμε, είδαμε ταινίες, φάγαμε με την οικογένειά μας, ξεκαθαρίσαμε τις ντουλάπες μας, πειραματιστήκαμε με την κηπουρική, το μακιγιάζ, τις χειροτεχνίες… Τι θα κρατήσουμε από όλα αυτά;
Ο μόνος τρόπος για να περάσει κάποιος το λοκντάουν –όπως καταλάβαμε όλοι μας, χάρη στην εμπειρία μας τον τελευταίο χρόνο – είναι το να αντιμετωπίζει την κάθε μέρα χωριστά χωρίς να σκέφτεται το αύριο ή το μέλλον. Είναι μία συνθήκη δύσκολη, σκληρή, τρομακτική… Τώρα που όμως αρχίζουμε σιγά-σιγά και βλέπουμε το φως στην άκρη αυτού του τόσο σκοτεινού, μεγάλου και αποπνικτικού τούνελ αναρωτιόμαστε αν εκτός από όλα όσα χάσαμε αυτή τη χρονιά, που είναι πολλά και για κάποιους περισσότερα, υπάρχουν και κάποια που κερδίσαμε και τα οποία θα μπορέσουμε να πάρουμε μαζί μας όταν η ζωή μας γυρίσει τελικά στην προηγούμενή της κατάσταση.
Θα προσπαθήσω κι ας αποτύχει
Αν μου έλεγε κάποιος πριν από έναν χρόνο ότι φέτος θα μπορούσα χωρίς δυσκολία να φτιάξω σουφλέ σοκολάτας θα σκεφτόμουν ότι δεν με ξέρει καλά. Πόσο δε μάλλον αν μου έλεγε ότι εκτός από σουφλέ σοκολάτας θα μπορούσα πολύ άνετα να φτιάξω γαλακτομπούρεκο, εκμέκ, μπακλαβά, τάρτα μήλου (με δικό μου φύλλο), οποιαδήποτε πίτα τραβούσε η όρεξή μου, παστίτσιο, γεμιστά και άλλα πολλά. Και δεν είμαι η μόνη. Δεν λέω ότι πριν την πανδημία δεν μαγείρευα. Μαγείρευα. Αλλά δεν τολμούσα. Δεν είχα την πολυτέλεια του χρόνου αλλά ούτε και την τόλμη να διαλέξω μία συνταγή και, σαν να ξεκινούσα ένα καινούργιο άγνωστο ταξίδι, να την ολοκληρώσω. Και τότε ήρθε η καραντίνα και μας έκλεισε στα σπίτια μας, δίνοντάς μας την πολυτέλεια του προσωπικού χρόνου και παράλληλα τη διάθεση να διερευνήσουμε και να τεστάρουμε τις δυνατότητές μας. Και κάπως έτσι μαγειρέψαμε χωρίς να φοβόμαστε… Και όχι μόνο.
Κωδικός 6
Κανείς δεν εκτιμά την ελευθερία του αν δεν τη χάσει πρώτα. Κάπως έτσι έγινε και με τη σχέση μας με τη φύση, τη βόλτα στην παραλία, την άθληση στην εξοχή, το περπάτημα στο βουνό. Μόλις χάσαμε την ευκαιρία να μπορούμε να κάνουμε όλα τα υπόλοιπα στραφήκαμε στο πιο απλό, στο αρχέγονο και παράλληλα στο πιο αναγκαίο: Στην επαφή με την ομορφιά, την ενέργεια και την αισιοδοξία που μας δίνει το να βρισκόμαστε στη φύση. Κάποιοι μετακόμισαν στην επαρχία, άλλοι έκαναν τεράστιους περιπάτους με τα πόδια ή με ποδήλατο, άλλοι έτρεξαν, κολύμπησαν, φύτεψαν κήπους και μπαλκόνια. Αν χρειάζεται ένα και μόνο πράγμα να πάρουμε μαζί μας από τα όσα μάθαμε και κάναμε στο λοκντάουν, όταν η ζωή μας επιστρέψει στους φρενήρεις ρυθμούς της παλιάς μας καθημερινότητας, θα πρέπει να είναι η αγάπη και η σχέση που δημιουργήσαμε με τη φύση.
Σήμερα θα δουλέψω από το σπίτι
Η παραγωγικότητα των όσων δούλεψαν από το σπίτι στη διάρκεια αυτής της χρονιάς, όπου ο κορωνοϊός κυριάρχησε στη ζωή μας, αποδεικνύει ότι – όταν όλα γυρίσουν στους προηγούμενους ρυθμούς και επιστρέψουμε στα γραφεία μας – το να δουλεύουμε έστω κάποιες ημέρες από το σπίτι μπορεί να αποδώσει. Οσο για όλους όσοι νοσταλγήσαμε την κίνηση στον δρόμο προς τη δουλειά αλλά και τη συναναστροφή στο γραφείο με τους συναδέλφους μας, είναι σίγουρο ότι όταν ξαναγυρίσουμε στις προηγούμενες συνθήκες σύντομα θα νοσταλγήσουμε την εργασία από το σπίτι, έστω και περιστασιακά.
Ολοι μαζί στο τραπέζι
Ποιοι εργαζόμενοι είχαν την ευκαιρία να τρώνε με την οικογένειά τους συχνότερα από μία φορά την εβδομάδα ή τις 15 μέρες; Στη διάρκεια της καραντίνας είχαμε περισσότερο χρόνο με όσους κλείνει η πόρτα του σπιτιού μας με αποτέλεσμα να περάσουμε χρόνο μαζί, να μαγειρέψουμε μαζί, να παίξουμε, να τσακωθούμε και σίγουρα να φάμε. Ακόμα κι αν κάποια στιγμή βαρεθήκαμε, πράγμα λογικό και αναμενόμενο, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε να πάρουμε μαζί μας τη σημασία του χρόνου που περνάμε με τους ανθρώπους μας ακόμα και κάνοντας πράγματα τετριμμένα και αναμενόμενα, όπως το φαγητό στο ίδιο τραπέζι.
Δικαιούμαι να ξαπλώσω στον καναπέ να δω ταινία
Θυμάμαι ότι αφού γέννησα τον πρώτο μου γιο σκέφτηκα ότι πέρασε για μένα ανεπιστρεπτί η – προ παιδιών – ζωή, όπου «δικαιούμουν», χωρίς καμία τύψη, ενοχή ή εκκρεμότητα να ξαπλώσω στον καναπέ του σαλονιού και να απολαύσω μία, δύο ή και περισσότερες ταινίες. Αλλά ακόμα και όσο τα παιδιά μου μεγάλωναν εγώ και πάλι δεν είχα χρόνο…
Μέχρι που τον Μάρτιο του 2020 ξαφνικά ο χρόνος μού χαρίστηκε και αφού τακτοποίησα τα πάντα στο σπίτι μου, έλυσα όσες εκκρεμότητες μπορούσα και τα έβαλα όλα στη θέση τους, χαλάρωσα, αφού δεν μπορούσα να κάνω κι αλλιώς, και… τεμπέλιασα. Ο,τι κι αν σημαίνει η τεμπελιά για τον καθένα μας, όπως το να κοιμηθούμε περισσότερο το πρωί, να απολαύσουμε μία ή και δύο ταινίες, να διαβάσουμε το βιβλίο μας στη μέση της ημέρας, να ακούσουμε μουσική, να φτιάξουμε τα νύχια μας, ακόμα και να κοιτάμε το ταβάνι, αλλά όλα αυτά χωρίς καμία απολύτως τύψη ή ενοχή.
Αυτό το δικαίωμά μας στην τεμπελιά το οποίο έχουμε συνηθίσει να στερούμε από τον εαυτό μας αλλά και από τα παιδιά μας, χρειάζεται να το κρατήσουμε και μετά το λοκντάουν. Οταν η ζωή θα ξαναγίνει βιαστική και όλοι θα «πρέπει να είμαστε συνεχώς απασχολημένοι δημιουργικά και παραγωγικά». Τότε θα έχει αξία να θυμηθούμε ή να μην ξεχάσουμε πόσο χρειαζόμαστε αυτή την ξεκούραση χωρίς ενοχές και εκκρεμότητες να καραδοκούν για να μας ενοχλήσουν όσο εμείς ρεμβάζουμε απολαμβάνοντας τη ζωή, που δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είναι τίποτε άλλο από το τώρα.
Τρέμω την ώρα που θα βοηθήσω τα παιδιά μου με το διάβασμα
Πριν τον κορωνοϊό το να βοηθήσω τα παιδιά μου με το διάβασμα μού φαινόταν τόσο δύσκολο όσο οι εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Αυτά να δυσανασχετούν κι εγώ να θυμώνω, να απογοητεύομαι και να απελπίζομαι. Μέχρι που χρειάστηκε όχι απλά να βοηθάω με τα μαθήματα αλλά και να υποκαταστήσω τον δάσκαλό τους κατά κάποιον τρόπο.
Και τότε συνειδητοποίησα ότι για να μπορέσω να τους βοηθήσω πραγματικά χρειαζόταν να κατανοήσω τη θέση τους: Τόσον καιρό μακριά από τους φίλους τους, τον δάσκαλό τους, πίσω από μία οθόνη να προσπαθούν να μάθουν καινούργια πράγματα. Και κάπως έτσι νιώθοντας κατανόηση για τη δύσκολη νέα κατάσταση στην οποία βρίσκονταν τα παιδιά μου αλλά κι εγώ μαζί τους, κατάφερα να τα βοηθήσω ουσιαστικά. Αυτή την κατανόηση θέλω να πάρω μαζί μου μετά το λοκντάουν. Για τα παιδιά μου, για όλους τους φίλους και τους αγαπημένους μου αλλά και για εμένα την ίδια.
Η διαφοροποίηση της μουσικής – η απόλυτη συνταγή επιτυχίας;
Όσο αφήνεις το παρελθόν να σε στοιχειώνει, τόσο λιγότερο θα απολαμβάνεις τη ζωή σου
Τάσος Λειβαδίτης: «Μάθε να αγαπάς αυτούς που δεν πληγώνουν την αγάπη»
Δε κλαίω γιατί είμαι αδύναμος! Κλαίω γιατί είμαι ζωντανός!
Digital Transformation Strategy
15 December 2021 at 3:45 am
197963 945539Im so happy to read this. This really is the kind of manual that needs to be given and not the accidental misinformation thats at the other blogs. Appreciate your sharing this finest doc. 38738
http://alarmcb.cz/pl/j1t7cko
13 August 2022 at 3:05 am
This is really interesting, You are a very skilled blogger.
I have joined your feed and look forward to seeking more of your wonderful post.
Also, I’ve shared your site in my social networks!
galeri naked külot ensest baba
15 September 2022 at 12:21 pm
Başkaları sizi strese sokuyorsa, başkalarına ara vermek de
sorun değil. Nasıl hissettiğiniz veya çalışma dışındaki şeyler
hakkında konuşmak için diğer.
토토휴게소
22 December 2022 at 5:06 am
152531 977415Pretty section of content material. I just stumbled upon your weblog and in accession capital to assert that I get actually enjoyed account your blog posts. Any way I will probably be subscribing to your augment and even I achievement you access consistently rapidly. 748406
Monique Cordell
24 January 2023 at 3:22 am
Hi anapnoes.gr admin, Your posts are always a great source of knowledge.
Search Engine Optimization
4 February 2023 at 7:07 am
To the anapnoes.gr owner, Great content!
Janice Torrence
4 February 2023 at 7:08 am
Dear anapnoes.gr owner, Nice post!
Kristal Lain
5 February 2023 at 2:49 pm
To the anapnoes.gr admin, Your posts are always a great source of knowledge.
Geri Doucette
6 February 2023 at 5:26 am
Hello anapnoes.gr webmaster, You always provide clear explanations and step-by-step instructions.
Stacey Brookman
6 February 2023 at 3:42 pm
Hello anapnoes.gr admin, Thanks for the well-presented post!
Claude Nash
11 February 2023 at 12:25 am
Hello anapnoes.gr administrator, Your posts are always on topic and relevant.
Jonelle Blanks
13 February 2023 at 12:06 am
To the anapnoes.gr administrator, Nice post!
Carmen Dowler
13 February 2023 at 1:53 am
Dear anapnoes.gr administrator, Thanks for the well-presented post!
Petra Harkness
21 February 2023 at 10:31 pm
Hi anapnoes.gr owner, Thanks for the post!
Tandy Tan
21 February 2023 at 10:31 pm
Dear anapnoes.gr admin, You always provide helpful information.
Billy Balke
27 February 2023 at 10:46 pm
Dear anapnoes.gr administrator, Your posts are always a great source of information.
Heike Ullathorne
28 February 2023 at 10:37 pm
To the anapnoes.gr administrator, Your posts are always well-delivered and engaging.
marijuana legalization
1 March 2023 at 10:43 pm
771616 301297I was curious if you ever considered changing the layout of your site? Its very well written; I love what youve got to say. But maybe you could a little more in the way of content so people could connect with it better. Youve got an awful lot of text for only having 1 or 2 images. Maybe you could space it out better? 74079
Kristofer Colwell
3 March 2023 at 1:14 pm
Hi anapnoes.gr administrator, Thanks for the well-organized and comprehensive post!
Alex Burchfield
6 March 2023 at 6:32 pm
Dear anapnoes.gr admin, Thanks for the informative and well-written post!
Darrin Cato
11 March 2023 at 9:17 am
Dear anapnoes.gr webmaster, Your posts are always informative and well-explained.
Nancy Steadman
16 March 2023 at 1:47 am
Hi anapnoes.gr admin, Your posts are always well structured and easy to follow.
Jarred Borges
24 March 2023 at 2:47 am
To the anapnoes.gr administrator, Your posts are always well-written and easy to understand.
Warren Rexford
24 March 2023 at 2:50 am
To the anapnoes.gr owner, Your posts are always well-written and easy to understand.
ozempic oral medication weight loss
25 March 2023 at 1:05 am
706766 315309I enjoy this site, will undoubtedly arrive back. Make confident you carry on writing high quality posts. 874863
Bart Bramblett
26 March 2023 at 7:40 am
To the anapnoes.gr admin, You always provide helpful information.
Oren Nealey
26 March 2023 at 7:41 am
Hi anapnoes.gr admin, Keep up the great work!
Raymond Sowden
28 March 2023 at 3:22 am
Hi anapnoes.gr admin, Your posts are always well-structured and logical.
Dann Keighley
30 March 2023 at 1:16 am
Hello anapnoes.gr admin, You always provide in-depth analysis and understanding.
Annette Clemente
30 March 2023 at 1:16 am
To the anapnoes.gr owner, Thanks for the well-researched and well-written post!
Alta Kerr
30 March 2023 at 1:17 am
To the anapnoes.gr owner, You always provide great examples and real-world applications.
Fermin Holdsworth
30 March 2023 at 1:41 am
Hello anapnoes.gr admin, Great content!
detox solutions
31 March 2023 at 11:19 am
I believe that avoiding highly processed foods could be the first step to be able to lose weight. They will taste great, but ready-made foods include very little nutritional value, making you eat more only to have enough vigor to get throughout the day. In case you are constantly ingesting these foods, transitioning to whole grains and other complex carbohydrates will help you to have more power while eating less. Great blog post.
Vicky Shull
2 April 2023 at 3:52 am
To the anapnoes.gr administrator, Keep it up!
Dwight Mcmanus
5 April 2023 at 2:54 am
Hi anapnoes.gr webmaster, You always provide great resources and references.
comment backlinks seo
5 April 2023 at 3:16 am
Hello anapnoes.gr administrator, Thanks for the well-researched and well-written post!
Rex Howton
6 April 2023 at 12:02 am
To the anapnoes.gr webmaster, Nice post!
blog comments seo
8 April 2023 at 3:23 am
Dear anapnoes.gr webmaster, Thanks for the informative and well-written post!
باصات
10 April 2023 at 9:46 am
Great post. I used to be checking constantly this weblog and I’m inspired! Extremely helpful information particularly the remaining part 🙂 I maintain such information much. I was seeking this certain information for a very lengthy time. Thank you and best of luck.
Darwin Hickey
10 April 2023 at 10:08 pm
To the anapnoes.gr webmaster, You always provide great information and insights.
What are Wiki Articles Backlinks
14 April 2023 at 2:29 am
Dear anapnoes.gr administrator, Your posts are always well-written and easy to understand.
What are Wiki Articles Backlinks
15 April 2023 at 10:23 pm
Dear anapnoes.gr webmaster, Thanks for the well written post!
What are Wiki Articles Backlinks
21 April 2023 at 1:53 am
Hi anapnoes.gr admin, Keep sharing your knowledge!
white label payment solutions
14 May 2023 at 3:34 am
Thanks for giving your ideas here. The other factor is that if a problem occurs with a laptop or computer motherboard, individuals should not have some risk associated with repairing this themselves because if it is not done properly it can lead to irreparable damage to the whole laptop. It is almost always safe just to approach your dealer of your laptop for the repair of motherboard. They’ve already technicians with an knowledge in dealing with notebook computer motherboard troubles and can have the right diagnosis and undertake repairs.
how to sell payment processing services
15 May 2023 at 4:21 am
I was recommended this web site by my cousin. I’m not sure whether this post is written by him as nobody else know such detailed about my trouble. You’re wonderful! Thanks!
how to start a merchant processing company
16 May 2023 at 9:31 am
I found your weblog web site on google and test a few of your early posts. Continue to maintain up the superb operate. I just further up your RSS feed to my MSN News Reader. Looking for forward to reading extra from you in a while!?
Website Traffic
19 May 2023 at 12:57 pm
Dear anapnoes.gr administrator, Your posts are always well-supported by research and data.
حسين الحثيلي
25 May 2023 at 8:17 am
I appreciate the balance you strike between facts and personal anecdotes. It makes your writing more relatable and adds a human touch to complex topics.
karnataka election results
28 May 2023 at 3:59 am
Your writing is so engaging, it feels like we’re having a conversation.
best investment books
9 June 2023 at 3:23 am
Hello anapnoes.gr admin, Your posts are always a great read.
Estela
25 June 2023 at 2:53 pm
Hey would you mind sharing which blog platform you’re using?
I’m going to start my own blog soon but I’m having a hard time choosing between BlogEngine/Wordpress/B2evolution and Drupal.
The reason I ask is because your layout seems different then most
blogs and I’m looking for something unique.
P.S Sorry for being off-topic but I had to ask!
Advertising
20 July 2023 at 1:07 am
Hi anapnoes.gr owner, Your posts are always informative and well-explained.
SEO Backlinks
14 August 2023 at 2:38 pm
Hello anapnoes.gr admin, You always provide useful tips and best practices.
Rene
29 August 2023 at 2:22 pm
I really love your site.. Pleasant colors & theme.
Did you make this web site yourself? Please reply back as I’m
planning to create my very own blog and would love to
find out where you got this from or just what the theme is named.
Appreciate it!
how much does it cost to start a payment processing company
17 September 2023 at 8:10 am
Greetings I am so happy I found your website, I really found you by accident, while I was searching on Askjeeve for something else, Regardless I am here now and would just like to say thanks a lot for a marvelous post and a all round enjoyable blog (I also love the theme/design), I don’t have time to read through it all at the minute but I have book-marked it and also added your RSS feeds, so when I have time I will be back to read much more, Please do keep up the great job.
Promotional products manufacturer
20 September 2023 at 5:45 am
My brother recommended I might like this blog. He was entirely right. This post actually made my day. You can not imagine just how much time I had spent for this info! Thanks!
Fortnite hacks
24 September 2023 at 11:37 pm
Thanks a bunch for sharing this with all of us you actually know what you’re talking about! Bookmarked. Kindly also visit my website =). We could have a link exchange contract between us!
situs bokep
28 September 2023 at 9:12 pm
Hey! I know this is kinda off topic however , I’d figured I’d ask. Would you be interested in exchanging links or maybe guest writing a blog article or vice-versa? My website discusses a lot of the same subjects as yours and I believe we could greatly benefit from each other. If you happen to be interested feel free to send me an email. I look forward to hearing from you! Superb blog by the way!
film porno
1 October 2023 at 6:49 am
https://tusnoticias.com.ar/2022/01/17/san-pedro-descubren-dos-piezas-de-mastodontes/
strippers new orleans
1 October 2023 at 11:03 pm
In the great design of things you’ll get an A just for effort and hard work. Where you lost everybody ended up being in all the specifics. As they say, the devil is in the details… And it could not be more accurate at this point. Having said that, permit me reveal to you what did deliver the results. Your article (parts of it) is actually rather convincing and this is probably the reason why I am making an effort in order to opine. I do not really make it a regular habit of doing that. Next, even though I can certainly notice the leaps in logic you make, I am not necessarily certain of exactly how you appear to connect your ideas which inturn help to make your final result. For now I shall subscribe to your position but hope in the future you link your dots better.
start a credit card processing company
5 October 2023 at 5:23 am
Heya i am for the first time here. I came across this board and I find It really helpful & it helped me out much. I’m hoping to give something again and help others such as you helped me.
how to start a payment processing
5 October 2023 at 9:57 am
Today, with all the fast chosen lifestyle that everyone is having, credit cards get this amazing demand throughout the economy. Persons coming from every arena are using credit card and people who not using the credit card have arranged to apply for even one. Thanks for expressing your ideas on credit cards.
how to start a merchant services company
5 October 2023 at 8:15 pm
Hey are using WordPress for your blog platform? I’m new to the blog world but I’m trying to get started and set up my own. Do you need any html coding expertise to make your own blog? Any help would be greatly appreciated!
situs togel online terpercaya
8 October 2023 at 3:53 am
Hello would you mind stating which blog platform you’re working with? I’m looking to start my own blog soon but I’m having a difficult time making a decision between BlogEngine/Wordpress/B2evolution and Drupal. The reason I ask is because your design and style seems different then most blogs and I’m looking for something completely unique. P.S Apologies for getting off-topic but I had to ask!
start a payment processing company
8 October 2023 at 10:51 pm
I?m impressed, I must say. Really not often do I encounter a weblog that?s both educative and entertaining, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. Your idea is outstanding; the problem is something that not sufficient people are talking intelligently about. I’m very glad that I stumbled throughout this in my seek for one thing relating to this.
Crystal
16 October 2023 at 2:29 pm
Hi anapnoes.gr owner, Your posts are always on point.
btyr
18 October 2023 at 8:30 am
Woah! I’m really enjoying the template/theme of this website. It’s simple, yet effective. A lot of times it’s difficult to get that “perfect balance” between usability and visual appeal. I must say you’ve done a awesome job with this. In addition, the blog loads very quick for me on Chrome. Outstanding Blog!
인천출장안마
20 October 2023 at 5:51 am
An impressive share, I simply given this onto a colleague who was doing a little evaluation on this. And he in actual fact purchased me breakfast as a result of I found it for him.. smile. So let me reword that: Thnx for the treat! But yeah Thnkx for spending the time to discuss this, I feel strongly about it and love reading extra on this topic. If potential, as you develop into expertise, would you mind updating your blog with extra details? It is extremely helpful for me. Large thumb up for this blog post!
medyum
20 October 2023 at 9:39 am
Merhaba Ben Haluk Hoca, Aslen Irak Asıllı Arap Hüseyin Efendinin Torunuyum. Yaklaşık İse 40 Yıldır Havas Ve Hüddam İlmi Üzerinde Sizlere 100 Sonuç Veren Garantili Çalışmalar Hazırlamaktayım, 1964 Yılında Irak’ın Basra Şehrinde Doğdum, Dedem Arap Hüseyin Efendiden El Aldım Ve Sizlere 1990 lı Yıllardan Bu Yana Medyum Hocalık Konularında Hizmet Veriyorum, 100 Sonuç Vermiş Olduğum Çalışmalar İse, Giden Eşleri Sevgilileri Geri Getirme, Aşk Bağlama, Aşık Etme, Kısmet Açma, Büyü Bozma Konularında Garantili Sonuçlar Veriyorum, Başta Almanya Fransa Hollanda Olmak Üzere Dünyanın Neresinde Olursanız Olun Hiç Çekinmeden Benimle İletişim Kurabilirsiniz.
Explore the Horizon
21 October 2023 at 2:44 am
I don?t even know how I ended up here, but I thought this post was good. I do not know who you are but certainly you’re going to a famous blogger if you aren’t already 😉 Cheers!
winmacsofts
22 October 2023 at 6:12 pm
hello there and thank you for your info ? I have certainly picked up anything new from right here. I did however expertise several technical points using this web site, since I experienced to reload the site many times previous to I could get it to load correctly. I had been wondering if your hosting is OK? Not that I’m complaining, but slow loading instances times will very frequently affect your placement in google and could damage your quality score if advertising and marketing with Adwords. Well I?m adding this RSS to my e-mail and could look out for much more of your respective interesting content. Ensure that you update this again soon..
buy targeted website traffic
23 October 2023 at 12:21 am
Hello anapnoes.gr owner, Thanks for the informative post!
buy a traffic exchange
28 October 2023 at 7:27 am
Dear anapnoes.gr owner, Your posts are always well-referenced and credible.
buy web traffic cheap
2 November 2023 at 1:45 pm
Hello anapnoes.gr administrator, Thanks for sharing your thoughts!
제주출장안마
2 November 2023 at 3:44 pm
https://martinlljy83837.blog2news.com/22930797/the-definitive-guide-to-chinese-medical-massage
buy targeted traffic to your website
9 November 2023 at 4:19 pm
Hello anapnoes.gr owner, You always provide great examples and case studies.
persantine online kaufen
4 December 2023 at 2:39 am
I’ll right away clutch your rss as I can not in finding your email subscription hyperlink or e-newsletter service.
Do you have any? Please permit me understand so that I could subscribe.
Thanks.
출장마사지
29 December 2023 at 12:10 pm
Your dedication to sharing knowledge is unmistakable, and your writing style is captivating. Your articles are a pleasure to read, and I consistently come away feeling enriched. Thank you for being a dependable source of inspiration and information.
서울출장안마
29 December 2023 at 4:54 pm
This article resonated with me on a personal level. Your ability to emotionally connect with your audience is truly commendable. Your words are not only informative but also heartwarming. Thank you for sharing your insights.
출장샵
29 December 2023 at 5:00 pm
Your writing style effortlessly draws me in, and I find it nearly impossible to stop reading until I’ve reached the end of your articles. Your ability to make complex subjects engaging is indeed a rare gift. Thank you for sharing your expertise!
서울출장샵
29 December 2023 at 5:08 pm
Your blog is a true gem in the vast online world. Your consistent delivery of high-quality content is admirable. Thank you for always going above and beyond in providing valuable insights. Keep up the fantastic work!
출장안마
29 December 2023 at 5:19 pm
I couldn’t agree more with the insightful points you’ve articulated in this article. Your profound knowledge on the subject is evident, and your unique perspective adds an invaluable dimension to the discourse. This is a must-read for anyone interested in this topic.
서울출장샵
30 December 2023 at 12:34 pm
Your passion and dedication to your craft radiate through every article. Your positive energy is infectious, and it’s evident that you genuinely care about your readers’ experience. Your blog brightens my day!
서울출장샵
30 December 2023 at 7:46 pm
I wanted to take a moment to express my gratitude for the wealth of invaluable information you consistently provide in your articles. Your blog has become my go-to resource, and I consistently emerge with new knowledge and fresh perspectives. I’m eagerly looking forward to continuing my learning journey through your future posts.
서울출장샵
30 December 2023 at 8:21 pm
I’d like to express my heartfelt appreciation for this insightful article. Your unique perspective and well-researched content bring a fresh depth to the subject matter. It’s evident that you’ve invested considerable thought into this, and your ability to convey complex ideas in such a clear and understandable way is truly commendable. Thank you for sharing your knowledge so generously and making the learning process enjoyable.
출장안마
1 January 2024 at 8:14 am
I just wanted to express how much I’ve learned from this article. Your meticulous research and clear explanations make the information accessible to all readers. It’s evident that you’re dedicated to providing valuable content.
인천출장마사지
2 January 2024 at 8:52 pm
This article resonated with me on a personal level. Your ability to emotionally connect with your audience is truly commendable. Your words are not only informative but also heartwarming. Thank you for sharing your insights.
서울출장샵
2 January 2024 at 8:59 pm
This article is a true game-changer! Your practical tips and well-thought-out suggestions hold incredible value. I’m eagerly anticipating implementing them. Thank you not only for sharing your expertise but also for making it accessible and easy to apply.
출장마사지
4 January 2024 at 2:46 am
This article is a true game-changer! Your practical tips and well-thought-out suggestions hold incredible value. I’m eagerly anticipating implementing them. Thank you not only for sharing your expertise but also for making it accessible and easy to apply.
인천출장안마
4 January 2024 at 2:59 am
Your storytelling prowess is nothing short of extraordinary. Reading this article felt like embarking on an adventure of its own. The vivid descriptions and engaging narrative transported me, and I eagerly await to see where your next story takes us. Thank you for sharing your experiences in such a captivating manner.
인천출장마사지
5 January 2024 at 7:39 am
I wanted to take a moment to express my gratitude for the wealth of valuable information you provide in your articles. Your blog has become a go-to resource for me, and I always come away with new knowledge and fresh perspectives. I’m excited to continue learning from your future posts.
인천출장샵
5 January 2024 at 8:10 am
I can’t help but be impressed by the way you break down complex concepts into easy-to-digest information. Your writing style is not only informative but also engaging, which makes the learning experience enjoyable and memorable. It’s evident that you have a passion for sharing your knowledge, and I’m grateful for that.
YouTube Ranking
5 January 2024 at 3:46 pm
Hi anapnoes.gr webmaster, Your posts are always well-formatted and easy to read.
인천출장마사지
7 January 2024 at 9:50 pm
I’d like to express my heartfelt appreciation for this enlightening article. Your distinct perspective and meticulously researched content bring a fresh depth to the subject matter. It’s evident that you’ve invested a great deal of thought into this, and your ability to articulate complex ideas in such a clear and comprehensible manner is truly commendable. Thank you for generously sharing your knowledge and making the process of learning so enjoyable.
서울출장샵
7 January 2024 at 10:11 pm
Your passion and dedication to your craft radiate through every article. Your positive energy is infectious, and it’s evident that you genuinely care about your readers’ experience. Your blog brightens my day!
서울출장마사지
7 January 2024 at 10:46 pm
I couldn’t agree more with the insightful points you’ve articulated in this article. Your profound knowledge on the subject is evident, and your unique perspective adds an invaluable dimension to the discourse. This is a must-read for anyone interested in this topic.
출장마사지
9 January 2024 at 1:55 am
This article resonated with me on a personal level. Your ability to emotionally connect with your audience is truly commendable. Your words are not only informative but also heartwarming. Thank you for sharing your insights.
인천출장마사지
9 January 2024 at 3:05 am
Your dedication to sharing knowledge is unmistakable, and your writing style is captivating. Your articles are a pleasure to read, and I consistently come away feeling enriched. Thank you for being a dependable source of inspiration and information.
서울출장안마
1 February 2024 at 12:37 pm
Your dedication to sharing knowledge is evident, and your writing style is captivating. Your articles are a pleasure to read, and I always come away feeling enriched. Thank you for being a reliable source of inspiration and information.
출장안마
1 February 2024 at 1:28 pm
Your passion and dedication to your craft radiate through every article. Your positive energy is infectious, and it’s evident that you genuinely care about your readers’ experience. Your blog brightens my day!
서울출장샵
2 February 2024 at 2:46 pm
I’d like to express my heartfelt appreciation for this insightful article. Your unique perspective and well-researched content bring a fresh depth to the subject matter. It’s evident that you’ve invested considerable thought into this, and your ability to convey complex ideas in such a clear and understandable way is truly commendable. Thank you for sharing your knowledge so generously and making the learning process enjoyable.
prezzo di sarotex con prescrizione in Italia
3 March 2024 at 7:14 am
Hmm it looks like your website ate my first comment (it was extremely long) so I guess I’ll just sum it up what I wrote and say, I’m thoroughly enjoying your blog.
I as well am an aspiring blog writer but I’m still new to
the whole thing. Do you have any points for inexperienced blog writers?
I’d really appreciate it.
인천출장샵
13 March 2024 at 2:02 pm
This article resonated with me on a personal level. Your ability to emotionally connect with your audience is truly commendable. Your words are not only informative but also heartwarming. Thank you for sharing your insights.
서울출장마사지
15 March 2024 at 1:20 pm
This article is a true game-changer! Your practical tips and well-thought-out suggestions hold incredible value. I’m eagerly anticipating implementing them. Thank you not only for sharing your expertise but also for making it accessible and easy to apply.
modafinil senza ricetta medica Svizzera
10 April 2024 at 3:10 pm
I’m not sure where you’re getting your information, but great topic.
I needs to spend some time learning much more or understanding more.
Thanks for excellent information I was looking for this info for my mission.
Helen
27 April 2024 at 7:13 pm
Your way of explaining everything in this piece of writing is genuinely pleasant, all be able
to without difficulty know it, Thanks a lot.
alesse dostupný bez lekárskeho predpisu s rýchlym dodaním
15 May 2024 at 4:17 pm
I am really inspired along with your writing skills as neatly as with the
structure in your weblog. Is that this a paid
theme or did you modify it yourself? Either way stay up the nice high quality writing, it’s rare
to look a great blog like this one nowadays..