thumbnail

Πόσο δύσκολη λέξη. Και ποιον δεν έχει ταλαιπωρήσει. Και ποιος δεν έχει βασανιστεί από την κακή ιδέα που έχει για τον εαυτό του.

Ας δούμε τι λέει πρώτα το λεξικό λοιπόν.

Περιέχει δυο λέξεις το προσωπικό «αυτό» και τη λέξη τιμώ.

Το πρώτο είναι κατανοητό, στο δεύτερο αρχίζουν οι παρανοήσεις. Στην σημαντική λέξη «τιμώ». Αυτός δηλαδή που έχει κακή αυτοεκτίμηση δεν τιμά τον εαυτό του. Λοιπόν; Eίναι έτσι ή θέλετε να το ξανασκεφτείτε; Γιατί πιστεύω πως όλοι τιμούμε τον εαυτό μας.

Αλλά ας υποθέσουμε πως είναι έτσι. Συνήθως εκείνοι που δεν τιμούν τον εαυτό τους είναι αυτοί που τον κατηγορούν για κάτι κακό, ή άσχημο που έκανε. Που κάνοντας αυτοκριτική βλέπουν πως έκαναν λάθος ή έβλαψαν κάποιον.

Αυτό διορθώνεται πολύ εύκολα με μια συγγνώμη. Με την αναγνώριση του λάθους.

Αν όμως δεν έχουν πειράξει κανέναν γιατί εξακολουθούν να μην τιμούν τον εαυτό τους;

Ίσως για κάτι που δεν μπόρεσαν να κάνουν. Ή ακόμα χειρότερα για κάτι που φαντάζονται πως δεν μπορούν να κάνουν.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ειλικρινά προσπαθώ να καταλάβω γιατί δεν έχει δικαίωμα κάποιος να μην μπορεί; Πώς είναι τόσο βέβαιο πως όλοι μπορούμε να γίνουμε αστροναύτες;

Στο φανταστικό «δεν μπορώ», «δεν είμαι ικανός» εγώ συνήθως απαντώ στον εαυτό μου «Ε, και;». Μ’ αυτήν την ερώτηση συνεχίζω να τιμώ αυτά που μπορώ, αυτά που είμαι ικανός και τ’ απολαμβάνω.

Οι περισσότεροι που δεν τιμούν τον εαυτό τους, δεν τιμούν και τους άλλους. Είναι μια αμφίδρομη εκτίμηση, μια ανταλλαγή τιμής θα μπορούσα περιφραστικά να πω.

Μια κακή επίσης αυτοεκτίμηση προέρχεται από την άγνοια των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων που έχει ο καθένας. Βλέπεις μια μητέρα ή έναν πατέρα για παράδειγμα που μεγαλώνει μόνος το παιδί τους, και αντί αυτό να τον κάνει περήφανο επειδή είναι ηρωική η πράξη του, το προσπερνάνε σαν να είναι κάτι τόσο απλό και κανονικό.

Ακριβώς η ίδια ηρωική στάση είναι όταν φροντίζει κανείς τους γέροντες γονείς του. Όταν επιλέγει να μην κάνει πράγματα που θα ήθελε και συμπαραστέκεται στις δυσκολίες εκείνων που τον έφεραν στον κόσμο.

Σας ανέφερα δυο συχνά παραδείγματα που οι περισσότεροι δεν τα παρατηρούν.

Σ’ αυτήν την περίπτωση είναι ξεκάθαρη η υποτίμηση του εαυτού.

Εδώ λοιπόν έρχεται το κοινωνικό θέμα. Κανείς από αυτούς που κατηγορούν τον εαυτό τους για κακή αυτοεκτίμηση, δεν συνυπολογίζει το περιβάλλον που βρίσκεται. Τους ανθρώπους που έχει δίπλα του, στο σπίτι του, στην εργασία του ή οπουδήποτε. Επικρίνει τον εαυτό του, σαν να είναι εκείνος υπεύθυνος που είναι άνεργος, που αμείβεται ελάχιστα, που δεν έχει να πληρώσει τα φάρμακά του, που δεν μπορεί να προσφέρει στα παιδιά του όσα θα ήθελε.

Δεν μπορεί να καταλάβει πως έμμεσα ή άμεσα συνδέονται όλα γύρω μας.

Μια πιο προσεκτική ματιά και μια προσπάθεια να συνδέσει κανείς αυτό που βιώνει στην καθημερινότητά του με εκείνους που παίρνουν αποφάσεις για τη ζωή του, θα του έλυνε πολλές απορίες. Αντιμετωπίζει τον εαυτό του σαν να είναι μόνος στου στον κόσμο. Σαν να μην έχουν και άλλοι τα ίδια προβλήματα.

Σκεφτείτε πως κάθε φορά που εξομολογηθήκαμε σε κάποιον δικό μας άνθρωπο το πρόβλημά μας και διαπιστώσαμε πως περνά κάτι ανάλογο κι εκείνος, πόση ανακούφιση νοιώσαμε.

Αυτό σημαίνει πως είναι πολύ σημαντικό να βρεθούμε και να συνομιλήσουμε με ανθρώπους της ίδια κατηγορίας με τη δική μας. Να γίνει κατανοητό πως ανήκουμε σε μια ομάδα, σ’ ένα ίδιο ή περίπου ίδιο κοινωνικό σύνολο.

Μα θα μου πείτε ζηλεύω τους άλλους που μπορούν να κάνουν αυτό που δεν μπορώ να κάνω εγώ. Σύμφωνοι. Η ζήλια είναι ένα υγιές ανθρώπινο συναίσθημα, ο φθόνος είναι κακό. Ο φθόνος που σημαίνει πως επειδή κάτι δεν μπορώ να το έχω εγώ, δεν θέλω να το έχει κανείς. Αυτό είναι αρρωστημένο. Η ζήλια λοιπόν, η χαρά, η λύπη, ο φόβος είναι μέσα στα χαρακτηριστικά της ψυχής του κάθε ανθρώπου. Όταν όμως αυτά είναι διαρκή και μας ταλαιπωρούν, τότε μιλάμε για μια μη ισορροπημένη κατάσταση.

Σ’ αυτήν την περίπτωση, επειδή θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημα αλλά δεν γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε, απευθυνόμαστε σε κάποιον ειδικό.

Η εκτίμηση λοιπόν περιέχει, εκτός από την τιμή, τον υπολογισμό και την αξιολόγηση του εαυτού μας.

Κάθε αξιολόγηση γίνεται για συγκεκριμένα θέματα και ικανότητες.

Ας ξεκαθαριστεί λοιπόν για ποιο πράγμα θέλεις να αξιολογήσεις τον εαυτό σου. Με ποια κριτήρια, με ποια βαθμολόγηση. Πότε επιτυγχάνεις και πότε θεωρείσαι αποτυχημένος. Μιλάμε για αυτοαξιολόγηση, όπου βέβαια θα έχουμε προσωπικά συμπεράσματα και αποτελέσματα και όχι αντικειμενικά, από κάποιον άλλον δηλαδή ή από κάποιον έμπειρο ή δάσκαλο.

Ας το δεχτούμε έστω και έτσι.

Αυτά για τα οποία θέλεις, ή έχεις ήδη αξιολογήσει τον εαυτό σου, αφορούν δικές σου επιθυμίες και οράματα ή ξένα; Είναι κάτι που θέλεις να πετύχεις εσύ στη ζωή σου ή στο πρότειναν άλλοι, για να το πω κομψά, να το κάνεις;

Αν είναι κάτι δικό σου που το θέλεις πραγματικά, τότε κάνε την προσπάθεια και μετά αξιολόγησε τον εαυτό σου.

Τίποτε δεν μπορεί να αξιολογηθεί αν δεν έχει γίνει πράξη.

Καμιά φαντασίωση δεν μετριέται με κανένα σύστημα, με καμιά μονάδα μέτρησης. Και συνήθως αξιολογούμε τον εαυτό μας άσχημα όχι από τις επιδόσεις μας, αλλά από κάτι που φανταζόμαστε πως δε θα τα καταφέρουμε.

Άφησα για το τέλος το θέμα της σύγκρισης. Αυτό που μας δυσκολεύει περισσότερο απ’ όλα.

Με ποιον συγκρίνεις τον εαυτό σου; Για ποιες ενέργειες; Σε ποιον τομέα;

Αν εγώ θελήσω να συγκριθώ με κάτι ανόμοιο μ’ εμένα, τι είδους αποτελέσματα θα έχω; Ένα μεγάλο τίποτα. Μια άδικη πίκρα.

Ψάξε, λοιπόν, τι θέλεις να κάνεις, δες αν μπορείς αν έχεις τις γνώσεις και τις δυνατότητες, βρες τους συμμάχους και προσδιόρισε τους αντιπάλους, προσπάθησέ το και τότε αξιολόγησε σαν ικανό ή όχι τον εαυτό σου.

Αλλιώς θα κλαίγεσαι σε όλη σου τη ζωή για το τίποτα.

Γράφει ο Γιώργος Γλαύκος.